TEST KHÔNG DUNG NẠP LACTOSE

Lactose intolerance test

Test không dung nạp lactose là các phương pháp đánh giá khả năng tiêu hóa lactose – đường chính có trong sữa. Tình trạng không dung nạp lactose xảy ra khi thiếu men lactase ở ruột non, dẫn đến không tiêu hóa được lactose, gây triệu chứng sau ăn sữa như: đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng, chướng bụng.

Các loại test thường dùng

1. Test khí thở hydro (Hydrogen breath test – HBT)

·                     Nguyên lý: Người bệnh uống dung dịch chứa lactose → nếu không tiêu hóa được, lactose bị vi khuẩn lên men ở đại tràng tạo hydro, được hấp thu vào máu và thở ra ngoài.

·                     Đo hydro trong hơi thở từng 15–30 phút trong 2–3 giờ.

·                     Test dương tính nếu: tăng >20 ppm hydro so với baseline.

·                     Ưu điểm: không xâm lấn, khá chính xác.

·                     Hạn chế: không hiệu quả ở người không sinh hydro, có thể dương tính giả ở người có SIBO.

2. Test dung nạp lactose (Lactose tolerance test – LTT)

·                     Người bệnh uống 50 g lactose → đo đường huyết tĩnh mạch lúc 0, 30, 60, 120 phút.

·                     Kết quả âm tính (có không dung nạp): đường huyết tăng <20 mg/dL.

·                     Ít dùng hơn, do kém nhạy và gây khó chịu (dễ gây triệu chứng khó chịu do liều lactose cao).

3. Test pH phân

·                     Lactose không tiêu hoá bị lên men tạo acid → pH phân <5.5.

·                     Thường dùng cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ.

·                     Không đặc hiệu, chỉ có giá trị định hướng.

4. Xét nghiệm phân tích gen (Genotyping)

·                     Tìm biến thể di truyền liên quan giảm hoạt lactase (LCT gene, thường là C/T-13910 polymorphism).

·                     Chủ yếu để xác định không dung nạp bẩm sinh/lâu dài, không dùng trong chẩn đoán tình trạng mắc phải hoặc thoáng qua (VD: sau viêm ruột, tiêu chảy).

Khi nào cần làm test không dung nạp lactose?

·                     Triệu chứng liên quan đến việc dùng sữa/sản phẩm từ sữa.

·                     Khó phân biệt với hội chứng ruột kích thích (IBS), SIBO.

·                     Trẻ em có tiêu chảy kéo dài, biếng ăn, chậm tăng cân, phân chua.

Gợi ý thực tế lâm sàng

·                     Trẻ em (đặc biệt <5 tuổi): ưu tiên test pH phân hoặc test thử loại bỏ lactose trong 2 tuần.

·                     Người lớn: test khí thở hydro là tiêu chuẩn.

·                     Ở cơ sở không có điều kiện: thực hiện test loại trừ: ngưng sữa 2 tuần → theo dõi cải thiện triệu chứng → thử lại → nếu tái phát → nghi ngờ cao.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025