NHIỄM TOXOPLASMA GONDII

Toxoplasma gondii là một loại ký sinh trùng đơn bào có khả năng gây nhiễm trùng cho con người và nhiều loài động vật. Nhiễm Toxoplasma thường không có triệu chứng rõ ràng ở người khỏe mạnh nhưng có thể nguy hiểm với phụ nữ mang thai và người suy giảm miễn dịch.

1. Nguyên nhân và đường lây nhiễm

Con người có thể nhiễm Toxoplasma gondii qua các con đường sau:

·                     Ăn thực phẩm nhiễm ký sinh trùng: Thịt sống hoặc chưa nấu chín (đặc biệt là thịt cừu, lợn, bò).

·                     Tiếp xúc với phân mèo chứa nang trứng: Mèo là vật chủ chính của Toxoplasma, phân mèo có thể chứa nang ký sinh trùng.

·                     Tiêu thụ nước hoặc thực phẩm nhiễm bẩn: Rau sống, nước chưa đun sôi có thể chứa Toxoplasma.

·                     Truyền từ mẹ sang con: Phụ nữ mang thai nhiễm Toxoplasma có thể truyền bệnh cho thai nhi qua nhau thai.

·                     Truyền qua đường máu: Hiếm gặp nhưng có thể xảy ra qua truyền máu hoặc ghép tạng.

2. Triệu chứng của nhiễm Toxoplasma

Hầu hết người nhiễm Toxoplasma gondii không có triệu chứng. Tuy nhiên, các nhóm nguy cơ cao có thể gặp:

a. Ở người khỏe mạnh

·                     Triệu chứng nhẹ giống cúm: Sốt, mệt mỏi, đau cơ, sưng hạch.

·                     Thường tự khỏi trong vài tuần mà không cần điều trị.

b. Ở người suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS, ung thư, ghép tạng)

·                     Viêm não do Toxoplasma: Đau đầu, lú lẫn, sốt, co giật, rối loạn ý thức.

·                     Ảnh hưởng đến phổi, tim, mắt (viêm võng mạc, mất thị lực).

c. Ở phụ nữ mang thai và thai nhi

·                     Nếu mẹ nhiễm khi mang thai, có thể gây nhiễm toxoplasma bẩm sinh ở thai nhi, dẫn đến:

o                  Sẩy thai, thai chết lưu.

o                  Dị tật bẩm sinh: Đầu nhỏ, gan lách to, viêm võng mạc, tổn thương thần kinh.

o                  Trẻ sinh ra có thể phát triển bình thường nhưng có nguy cơ mù lòa hoặc chậm phát triển trí tuệ sau này.

3. Chẩn đoán

·                     Xét nghiệm huyết thanh (ELISA): Kiểm tra kháng thể IgM, IgG để xác định nhiễm mới hay nhiễm cũ.

·                     Chụp CT/MRI não: Nếu nghi ngờ viêm não do Toxoplasma.

·                     Chọc dò dịch não tủy, sinh thiết mô: Trong trường hợp nặng, khó chẩn đoán.

4. Điều trị

a. Ở người khỏe mạnh

·                     Không cần điều trị nếu không có triệu chứng.

b. Ở người suy giảm miễn dịch hoặc bệnh nặng

·                     Phác đồ điều trị thường gồm:

o                  Pyrimethamine + Sulfadiazine + Acid folinic (Leucovorin).

o                  Có thể dùng Clindamycin, Atovaquone thay thế nếu cần.

c. Ở phụ nữ mang thai

·                     Nếu nhiễm trong 16 tuần đầu: Spiramycin để giảm nguy cơ lây nhiễm cho thai nhi.

·                     Nếu thai nhi đã nhiễm: Pyrimethamine + Sulfadiazine.

5. Phòng ngừa

·                     Không ăn thịt sống hoặc chưa chín kỹ (đặc biệt là thịt đỏ).

·                     Rửa tay sạch sau khi tiếp xúc với đất, mèo, thực phẩm sống.

·                     Không dọn phân mèo nếu mang thai hoặc suy giảm miễn dịch.

·                     Uống nước sạch, rửa rau kỹ trước khi ăn sống.

6. Kết luận

Nhiễm Toxoplasma gondii thường nhẹ nhưng có thể nguy hiểm với người suy giảm miễn dịch và phụ nữ mang thai. Việc phòng ngừa nhiễm bệnh rất quan trọng, đặc biệt là kiểm soát nguồn lây từ thực phẩm và vật nuôi. Nếu có nguy cơ cao hoặc triệu chứng nghi ngờ, cần đi khám sớm để được xét nghiệm và điều trị kịp thời.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025