HỘI CHỨNG NGƯNG THỞ KHI NGỦ

Sleep Apnea Syndrome

Hội chứng ngưng thở khi ngủ là rối loạn hô hấp xảy ra khi đường thở bị tắc nghẽn từng lúc trong khi ngủ, gây ngưng thở từng cơn, gián đoạn giấc ngủ và giảm oxy máu.

1. Phân loại

Có 3 thể chính:

a. Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA)

·                     Thường gặp nhất (80–90%).

·                     Do xẹp hoặc tắc đường thở trên (họng, khẩu cái, lưỡi) trong khi ngủ.

b. Ngưng thở trung ương (Central Sleep Apnea – CSA)

·                     Ít gặp.

·                     Do mất tín hiệu điều khiển hô hấp từ não → ngưng thở không có nỗ lực hô hấp.

c. Ngưng thở hỗn hợp

·                     Kết hợp giữa OSA và CSA.

2. Yếu tố nguy cơ

·                     Béo phì (BMI ≥ 30).

·                     Nam giới, trung niên.

·                     Vòng cổ lớn (> 40 cm).

·                     Tắc nghẽn mũi, amidan to, tụt hàm dưới, lưỡi lớn.

·                     Sử dụng rượu, thuốc an thần, hút thuốc lá.

·                     Bệnh tim mạch, đái tháo đường, suy giáp.

3. Triệu chứng lâm sàng

a. Ban đêm:

·                     Ngáy to kéo dài, ngưng thở từng cơn (do người khác phát hiện).

·                     Thở hổn hển, ngủ không sâu, ra mồ hôi đêm.

·                     Tiểu đêm nhiều lần.

b. Ban ngày:

·                     Buồn ngủ ban ngày, mệt mỏi, giảm tập trung.

·                     Nhức đầu buổi sáng.

·                     Rối loạn trí nhớ, dễ cáu gắt.

·                     Giảm ham muốn tình dục.

4. Chẩn đoán

a. Lâm sàng nghi ngờ nếu:

·                     Có ≥ 2 triệu chứng gợi ý + yếu tố nguy cơ.

b. Thăm dò giấc ngủ (Polysomnography) – tiêu chuẩn vàng:

·                     Ghi lại hô hấp, oxy máu, điện não đồ, chuyển động cơ.

·                     Chỉ số AHI (Apnea-Hypopnea Index): số lần ngưng thở + giảm thở/giờ ngủ:

o                  5–15 lần/giờ: nhẹ.

o                  16–30: trung bình.

o                  >30: nặng.

5. Biến chứng

·                     Tăng huyết áp (đặc biệt là khó kiểm soát).

·                     Bệnh mạch vành, đột quỵ.

·                     Rối loạn nhịp tim (ngoại tâm thu, rung nhĩ).

·                     Đái tháo đường type 2.

·                     Suy tim, tăng áp phổi.

·                     Tai nạn giao thông do buồn ngủ.

6. Điều trị

a. Thay đổi lối sống

·                     Giảm cân nếu thừa cân.

·                     Tránh rượu, thuốc ngủ, hút thuốc.

·                     Ngủ nghiêng, không nằm ngửa.

b. Điều trị thiết bị

·                     CPAP (Continuous Positive Airway Pressure): máy thở áp lực dương liên tục → chuẩn vàng cho OSA nặng.

·                     Thiết bị nha khoa (oral appliance): chỉnh hàm dưới để mở đường thở.

c. Phẫu thuật (ít dùng, chỉ khi thất bại điều trị bảo tồn):

·                     Cắt amidan, vá khẩu cái mềm, chỉnh hình xương hàm.

7. Theo dõi – tái khám

·                     Đánh giá hiệu quả điều trị bằng polysomnography lặp lại.

·                     Theo dõi huyết áp, tim mạch, chuyển hóa.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025