U TỦY XƯƠNG

Multiple myeloma

U tủy xương hay còn gọi là đa u tủy xương là một bệnh lý ác tính của hệ tạo huyết, trong đó có sự tăng sinh bất thường, đơn dòng của tế bào plasma (tế bào huyết tương) trong tủy xương. Các tế bào plasma này sản xuất một lượng lớn các globulin miễn dịch bất thường (gọi là paraprotein hay protein đơn dòng - M-protein).

1. Cơ chế bệnh sinh:

·                     Tế bào plasma ác tính xâm chiếm tủy xương → ức chế chức năng tạo máu bình thường → gây thiếu máu, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu.

·                     Sản phẩm paraprotein bất thường gây tổn thương thận, tăng độ nhớt máu.

·                     Hoạt hóa tế bào hủy xương → gây tiêu xương, tăng calci máu.

2. Triệu chứng lâm sàng (nhớ bằng chữ CRAB):

·                     C (Calcium elevation): Tăng calci máu → buồn nôn, lú lẫn, táo bón.

·                     R (Renal insufficiency): Suy thận → creatinin máu cao.

·                     A (Anemia): Thiếu máu → mệt mỏi, xanh xao.

·                     B (Bone lesions): Tổn thương xương → đau xương, gãy xương bệnh lý, tiêu xương (trên X-quang thấy hình ảnh lỗ khuyết).

Ngoài ra:

·                     Nhiễm trùng tái phát do suy giảm miễn dịch.

·                     Hội chứng tăng độ nhớt máu (chảy máu bất thường, nhìn mờ, đau đầu).

3. Chẩn đoán:

Dựa trên các tiêu chuẩn như:

·                     Tủy đồ: ≥10% tế bào plasma bất thường trong tủy xương.

·                     Xét nghiệm huyết thanh/ nước tiểu: tìm M-protein bằng điện di protein huyết thanh hoặc nước tiểu.

·                     Hình ảnh học: X quang, MRI, CT tìm tổn thương xương.

·                     Tiêu chuẩn SLiM-CRAB (của IMWG - International Myeloma Working Group) để xác định giai đoạn bệnh.

4. Điều trị:

·                     Thuốc nhắm trúng đích: Bortezomib (ức chế proteasome), Daratumumab (kháng CD38), v.v.

·                     Corticosteroid: Dexamethasone.

·                     Hóa trị.

·                     Cấy ghép tế bào gốc tự thân (autologous stem cell transplant) đối với bệnh nhân đủ điều kiện.

·                     Điều trị hỗ trợ: bisphosphonate cho tổn thương xương, truyền máu, điều trị suy thận.

5. Tiên lượng:

·                     Là bệnh mạn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng điều trị hiện đại giúp kéo dài thời gian sống trung bình nhiều năm.

·                     Các yếu tố tiên lượng xấu: β2-microglobulin cao, albumin máu thấp, bất thường di truyền tế bào tủy xương như del(17p), t(4;14).

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025