BỆNH LANG BEN

Lang ben (tên khoa học: Tinea versicolor, còn gọi là Pityriasis versicolor) là một bệnh nấm da nông, do Malassezia spp. (chủ yếu là Malassezia furfur) – một loại nấm men ưa lipid sống thường trú trên da – gây ra khi sinh sôi quá mức.

Tác nhân

·                     Malassezia furfur (nấm hạt men, thuộc hệ vi sinh vật thường trú trên da).

·                     Phát triển mạnh trong môi trường ẩm, da dầu, khí hậu nóng ẩm, ra mồ hôi nhiều.

Cơ chế bệnh sinh

·                     Khi có yếu tố thuận lợi (nhiệt độ, độ ẩm, da dầu, suy giảm miễn dịch), Malassezia chuyển từ thể men sang thể sợi gây bệnh, tạo ra các acid béo tự do làm biến đổi sắc tố da và bong vảy.

Triệu chứng lâm sàng

Đặc điểm Mô tả

Tổn thương Đám da trắng hoặc nâu nhạt, bờ rõ, vảy mịn như phấn, không viêm,

không ngứa hoặc chỉ ngứa nhẹ

Vị trí hay gặp Ngực, lưng, cổ, vai, mặt (trẻ em), thân mình

Màu sắc Trắng, hồng, hoặc nâu nhạt – phụ thuộc vào màu da nền và ánh sáng

Dấu hiệu vảy Khi cạo nhẹ bằng kính hoặc móng tay → vảy mịn bong ra

(dấu hiệu vảy phấn hay dấu hiệu "dấu móng tay")

Không có viêm Không đỏ, không đau

Chẩn đoán

1. Lâm sàng

·                     Vị trí, màu sắc, vảy, không viêm, thường tái phát → gợi ý chẩn đoán.

2. Soi dưới đèn Wood

·                     Huỳnh quang màu vàng-lục nhạt hoặc đồng sáng → hỗ trợ chẩn đoán.

3. Kính hiển vi soi trực tiếp (bằng KOH 10%)

·                     Thấy hình ảnh "mỳ sợi và thịt viên" (sợi nấm + bào tử tròn).

Điều trị

1. Thuốc bôi tại chỗ (đối với bệnh nhẹ – trung bình)

·                     Clotrimazole, ketoconazole, terbinafine, ciclopirox, miconazole...

·                     Dạng kem, gel, dầu gội (nếu lan rộng vùng lưng/ngực):

o                  Dầu gội ketoconazole 2% dùng toàn thân: để 5–10 phút rồi rửa.

o                  Dầu gội selenium sulfide 2.5%.

2. Thuốc uống (khi lan rộng, tái phát hoặc kháng điều trị tại chỗ)

·                     Itraconazole: 100–200 mg/ngày × 5–7 ngày.

·                     Fluconazole: 300 mg/tuần × 2–4 tuần.

Lưu ý: cần chức năng gan tốt trước khi dùng.

Lưu ý điều trị

·                     Lang ben dễ tái phát, nhất là ở người ra mồ hôi nhiều, khí hậu nóng ẩm.

·                     Sau điều trị, sắc tố da có thể chưa hồi phục ngay (vài tuần – vài tháng).

·                     Cần điều trị phòng ngừa tái phát nếu tái đi tái lại:

o                  Gội đầu toàn thân bằng ketoconazole 2% mỗi tháng 1–2 lần.

Chẩn đoán phân biệt

Bệnh Phân biệt

Bạch biến Mất sắc tố hoàn toàn, không có vảy, không giới hạn rõ

Nấm da thông thường Viền viêm đỏ, lan rộng, ngứa nhiều

Lang trắng (Pityriasis alba) Thường gặp ở trẻ em, không vảy, nhẹ hơn

Tóm tắt dễ nhớ:

"Lang ben – tổn thương da trắng hoặc nâu, vảy phấn, không viêm – do nấm men Malassezia – điều trị tại chỗ là chính."

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025