HỘI CHỨNG SMITH LEMLI OPITZ

Hội chứng Smith Lemli Opitz là một rối loạn di truyền hiếm gặp, đặc trưng bởi các bất thường về phát triển thể chất, thần kinh và khuôn mặt, do rối loạn tổng hợp cholesterol trong cơ thể. Đây là bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường.

Nguyên nhân

·                     Do đột biến gen DHCR7 (7-dehydrocholesterol reductase gene), nằm trên NST 11.

·                     Gen này mã hóa enzyme cần thiết cho bước cuối cùng trong quá trình tổng hợp cholesterol.

·                     Thiếu enzyme này → giảm cholesterol → ảnh hưởng đến phát triển phôi thai và hệ thần kinh trung ương.

·                     Đồng thời, chất trung gian 7-dehydrocholesterol (7-DHC) tăng cao, có thể độc với tế bào.

Đặc điểm lâm sàng (rất đa dạng)

Thần kinh – trí tuệ:

·                     Chậm phát triển trí tuệ mức độ nhẹ đến nặng.

·                     Rối loạn phổ tự kỷ (rất phổ biến).

·                     Giảm trương lực cơ (hypotonia), co giật, khó bú.

·                     Rối loạn hành vi, dễ kích thích.

Dị tật bẩm sinh:

·                     Đầu – mặt – cổ:

o                  Mắt xếch lên (mongoloid slant).

o                  Mũi ngắn, sống mũi thấp.

o                  Hở hàm ếch, thiểu sản hàm trên/hàm dưới.

o                  Microcephaly (vòng đầu nhỏ).

·                     Sinh dục:

o                  Nam: tiểu lệch thấp, tinh hoàn ẩn, bộ phận sinh dục không điển hình.

o                  Nữ: thường bình thường hoặc nhẹ hơn.

·                     Ngón tay, ngón chân:

o                  Dính ngón 2–3 bàn chân (gần như luôn có).

o                  Polydactyly (thừa ngón), thiểu sản móng.

·                     Tim bẩm sinh, dị tật ống tiêu hóa (hẹp tá tràng, bất thường ruột).

Cận lâm sàng:

·                     Cholesterol máu thấp.

·                     Tăng 7-dehydrocholesterol trong máu và mô.

Chẩn đoán

·                     Lâm sàng + hình ảnh học: phát hiện dị tật điển hình.

·                     Xét nghiệm sinh hóa:

o                  Định lượng cholesterol và 7-DHC trong máu.

·                     Xét nghiệm di truyền:

o                  Xác định đột biến gen DHCR7 → khẳng định chẩn đoán.

·                     Chẩn đoán trước sinh:

o                  Qua sinh thiết gai nhau hoặc chọc ối tìm đột biến DHCR7.

Điều trị

Hiện tại chưa có phương pháp chữa khỏi, chủ yếu là điều trị hỗ trợ:

Hướng điều trị Mô tả

Bổ sung cholesterol Dưới dạng dầu trứng, sữa tăng cường cholesterol, thuốc uống

Điều trị triệu chứng Phẫu thuật dị tật tim, hở hàm ếch, tiểu lệch thấp…

Vật lý trị liệu Giúp cải thiện vận động và phát triển tâm thần vận động

Can thiệp sớm – giáo dục đặc biệt Với trẻ chậm phát triển trí tuệ, rối loạn phổ tự kỷ

Tư vấn di truyền Rất quan trọng cho gia đình (nguy cơ tái phát 25%)

Tóm tắt nhanh

Tiêu chí Smith Lemli Opitz syndrome

Gen liên quan DHCR7 – NST 11

Di truyền Lặn trên NST thường

Cơ chế bệnh sinh Giảm tổng hợp cholesterol → ảnh hưởng phát triển

Đặc điểm điển hình Chậm phát triển, dính ngón chân, dị dạng sinh dục nam

Xét nghiệm đặc hiệu 7-DHC tăng, cholesterol giảm, đột biến DHCR7

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025