DÒ ĐỘNG TĨNH MẠCH PHỔI

Dò động tĩnh mạch phổi là gì?

Dò động tĩnh mạch phổi (PAVM) là một bất thường mạch máu hiếm gặp, trong đó có sự kết nối bất thường giữa động mạch phổi và tĩnh mạch phổi mà không qua hệ mao mạch. Điều này dẫn đến máu không được oxy hóa đầy đủ trước khi về tim, gây ra thiếu oxy trong máu (giảm oxy máu).

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

·                     Bẩm sinh: Khoảng 80% trường hợp liên quan đến hội chứng Osler-Weber-Rendu (Hội chứng di truyền xuất huyết mao mạch - HHT).

·                     Bệnh gan mạn tính: Gây ra tình trạng shunt động-tĩnh mạch thứ phát.

·                     Bệnh tim bẩm sinh có shunt phải-trái: Ví dụ như tứ chứng Fallot.

·                     Chấn thương hoặc phẫu thuật: Một số trường hợp có thể phát triển PAVM sau phẫu thuật tim.

Triệu chứng

Triệu chứng có thể khác nhau tùy vào kích thước và số lượng các lỗ dò:

·                     Thiếu oxy máu → Da và môi tím (cyanosis).

·                     Khó thở (đặc biệt khi đứng, đỡ khi nằm - platypnea).

·                     Ngón tay dùi trống (do thiếu oxy kéo dài).

·                     Đau ngực, ho ra máu (hemoptysis) trong trường hợp PAVM lớn hoặc vỡ.

·                     Đột quỵ hoặc áp xe não: Do các cục máu đông hoặc vi khuẩn từ hệ tuần hoàn đi trực tiếp lên não mà không qua màng lọc mao mạch phổi.

Chẩn đoán

Siêu âm Doppler tim có chất cản âm (contrast echocardiography): Kiểm tra sự xuất hiện bất thường của vi bọt khí trong tĩnh mạch phổi, chứng tỏ có shunt phải-trái.
Chụp CT ngực liều thấp (CT angiography): Phát hiện rõ vị trí và kích thước của PAVM.

Chụp mạch phổi (Pulmonary Angiography): Là tiêu chuẩn vàng để xác định chính xác tổn thương và hướng điều trị.

Điều trị

1.                 Can thiệp nút mạch (Embolization)

o                  Là phương pháp chính, sử dụng coil hoặc plug để bít lỗ dò.

o                  Hiệu quả cao, cải thiện oxy máu ngay sau thủ thuật.

o                  Nguy cơ: Tái phát hoặc hình thành shunt mới.

2.                 Phẫu thuật cắt bỏ phần phổi bị ảnh hưởng

o                  Chỉ áp dụng nếu PAVM quá lớn, không thể nút mạch được.

3.                 Điều trị hỗ trợ

o                  Dùng oxy nếu thiếu oxy nghiêm trọng.

o                  Kháng sinh dự phòng trước khi làm thủ thuật răng miệng (tránh viêm nội tâm mạc nhiễm trùng).

Tiên lượng và biến chứng

·                     Sau khi nút mạch thành công, bệnh nhân có thể sống bình thường.

·                     Nếu không điều trị, nguy cơ đột quỵ, áp xe não, vỡ PAVM gây ho ra máu nặng có thể xảy ra.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025