HỘI CHỨNG DENYS DRASH
Hội chứng Denys-Drash (DDS) là một rối loạn di truyền hiếm gặp, ảnh hưởng đến thận, hệ sinh dục và làm tăng nguy cơ ung thư thận (u Wilms). Hội chứng này thường xuất hiện ở trẻ nhỏ và tiến triển nhanh đến suy thận giai đoạn cuối trong những năm đầu đời.
1. Nguyên nhân
Hội chứng Denys-Drash do đột biến gen WT1 (Wilms tumor 1) trên nhiễm sắc thể số 11 (vùng 11p13).
Gen WT1 đóng vai trò quan trọng trong:
· Phát triển thận → Đột biến gây bệnh lý thận tiến triển nhanh (xơ hóa cầu thận khu trú từng phần - FSGS).
· Phát triển cơ quan sinh dục → Đột biến gây rối loạn phát triển giới tính.
· Kiểm soát tăng trưởng tế bào → Tăng nguy cơ mắc u Wilms.
2. Triệu chứng
Bệnh lý thận tiến triển nhanh
· Xơ hóa cầu thận khu trú từng phần (FSGS):
o Xuất hiện protein niệu nặng từ năm đầu đời.
o Dẫn đến hội chứng thận hư với phù, tiểu ít, giảm albumin máu.
o Nhanh chóng tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối (ESRD) trước 3-4 tuổi.
Bất thường cơ quan sinh dục
· Ở bé trai:
o Có thể có tinh hoàn ẩn, lỗ tiểu thấp hoặc rối loạn biệt hóa giới tính (DSD - Disorder of Sex Development).
o Một số trường hợp có bộ phận sinh dục không rõ ràng hoặc bị nữ hóa.
· Ở bé gái:
o Hệ sinh dục có vẻ bình thường, nhưng vẫn có nguy cơ phát triển bất thường về thận và mắc u Wilms.
U Wilms (ung thư thận ở trẻ em)
· Khoảng 90% bệnh nhân mắc DDS sẽ phát triển u Wilms nếu không được điều trị.
· Thường xuất hiện trong 3 năm đầu đời.
· Triệu chứng:
o Bụng lớn, có thể sờ thấy khối u.
o Tiểu ra máu (đái máu).
o Tăng huyết áp, đau bụng.
3. Chẩn đoán
Lâm sàng
· Trẻ có hội chứng thận hư sớm, bất thường sinh dục và nguy cơ cao bị u Wilms.
· Cần kiểm tra hình thái bộ phận sinh dục nếu có nghi ngờ bất thường.
Xét nghiệm
· Xét nghiệm nước tiểu: Protein niệu cao (hội chứng thận hư).
· Sinh thiết thận: Xơ hóa cầu thận khu trú từng phần (FSGS).
· Xét nghiệm di truyền:
o Phát hiện đột biến gen WT1 trên nhiễm sắc thể 11p13.
· Siêu âm và MRI ổ bụng: Kiểm tra sự hiện diện của u Wilms.
4. Điều trị
Không có cách chữa khỏi hoàn toàn DDS, nhưng có thể quản lý từng biến chứng:
1. Điều trị bệnh thận
· Kiểm soát hội chứng thận hư bằng thuốc lợi tiểu, steroid.
· Khi tiến triển đến suy thận giai đoạn cuối, cần lọc máu và ghép thận.
· Lưu ý: Ghép thận chỉ nên thực hiện sau khi cắt bỏ cả hai thận để ngăn ngừa u Wilms.
2. Phòng ngừa & điều trị u Wilms
· Cắt bỏ phòng ngừa cả hai thận (nephrectomy dự phòng) trước khi u Wilms xuất hiện.
· Nếu u Wilms đã phát triển:
o Phẫu thuật cắt bỏ thận.
o Hóa trị và xạ trị nếu cần.
3. Điều chỉnh bất thường sinh dục
· Phẫu thuật tái tạo cơ quan sinh dục nếu cần.
· Điều trị hormone thay thế để hỗ trợ sự phát triển giới tính bình thường.
5. Tiên lượng
· Tiên lượng kém nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, do suy thận tiến triển nhanh.
· Cắt bỏ thận phòng ngừa và ghép thận có thể cải thiện chất lượng sống.
· U Wilms có thể được kiểm soát nếu phát hiện sớm.
6. Theo dõi và kiểm soát bệnh
· Xét nghiệm nước tiểu và chức năng thận định kỳ.
· Siêu âm bụng mỗi 3-6 tháng để tầm soát u Wilms.
· Theo dõi nội tiết và tâm lý cho trẻ có bất thường sinh dục.
Kết luận
Hội chứng Denys-Drash là một rối loạn hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến thận, hệ sinh dục và làm tăng nguy cơ ung thư thận. Việc chẩn đoán và can thiệp sớm (đặc biệt là cắt bỏ thận dự phòng) có thể cải thiện tiên lượng và giúp trẻ có cuộc sống tốt hơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2025
