VIÊM MỐNG MẮT MẠN TÍNH

Chronic iridocyclitis, chronic anterior uveitis

Viêm mống mắt mạn tính là một thể viêm mạn tính của phần trước nhãn cầu, ảnh hưởng chủ yếu đến mống mắt (iris) và thể mi (ciliary body). Đây là một thể viêm màng bồ đào trước, diễn tiến kéo dài hơn 3 tháng, có thể dai dẳng hoặc tái phát từng đợt.

Phân loại y học liên quan

·                     Viêm màng bồ đào trước mạn tính: bao gồm viêm mống mắt và viêm thể mi.

·                     Tên gọi khác: viêm mống mắt–thể mi mạn tính (chronic iridocyclitis).

Nguyên nhân và bệnh liên quan

Viêm mống mắt mạn thường liên quan đến bệnh toàn thân, đặc biệt là các bệnh tự miễn hoặc viêm mạn tính:

1.                 Trong nhóm tự miễn – viêm khớp:

o                  Viêm khớp tự phát thiếu niên (JIA – Juvenile Idiopathic Arthritis).

o                  Viêm cột sống dính khớp (HLA-B27+).

o                  Viêm khớp vảy nến.

o                  Sarcoidosis.

2.                 Các bệnh lý khác:

o                  Nhiễm trùng mạn tính: lao, giang mai, toxoplasma, herpes.

o                  Hội chứng Behçet.

o                  U lympho nội nhãn.

o                  Sau chấn thương (uveitis phì đại – sympathetic ophthalmia).

Sinh lý bệnh

·                     Viêm kéo dài ở mống mắt và thể mi gây ra:

o                  Sản xuất cytokine và yếu tố viêm liên tục.

o                  Lắng đọng tế bào và fibrin ở vùng trước mống mắt.

o                  Hình thành dính mống mắt, tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, giảm thị lực nếu không điều trị tốt.

Triệu chứng lâm sàng

·                     Diễn tiến âm thầm, không rầm rộ như viêm cấp:

o                  Ít đỏ mắt hoặc không đỏ.

o                  Ít đau hoặc không đau, không sợ ánh sáng rõ.

o                  Giảm thị lực âm thầm.

o                  Thường phát hiện muộn ở trẻ em (JIA) do không kêu đau.

o                  Có thể thấy:

§                Mống mắt mất chi tiết, phù nề nhẹ.

§                Tủa giác mạc nhỏ, mịn (keratic precipitates).

§                Mủ tiền phòng (hypopyon) hiếm gặp.

§                Dính mống mắt sau.

§                Áp lực nội nhãn tăng hoặc giảm.

Cận lâm sàng

·                     Sinh hiển vi (slit lamp):

o                  Tủa giác mạc.

o                  Tế bào và flare trong tiền phòng.

o                  Dính mống mắt sau.

·                     Đo nhãn áp.

·                     Soi đáy mắt nếu có viêm sau.

·                     Tầm soát bệnh toàn thân:

o                  Xét nghiệm HLA-B27, ANA (trong JIA).

o                  X quang, CT scan nếu nghi sarcoid, lao.

o                  Test Mantoux, VDRL, TPHA...

Điều trị

1. Tại chỗ (tra mắt):

·                     Corticoid nhỏ mắt (prednisolone acetate 1%).

·                     Giãn đồng tử (atropin hoặc cyclopentolat):

o                  Giảm đau.

o                  Ngăn dính mống mắt.

2. Toàn thân:

·                     Corticoid uống nếu viêm nặng hoặc không đáp ứng tại chỗ.

·                     Thuốc ức chế miễn dịch: methotrexate, azathioprine, cyclosporin A hoặc sinh học (adalimumab) – đặc biệt trong viêm khớp thiếu niên.

·                     Kháng sinh nếu có nguyên nhân nhiễm trùng.

Biến chứng

·                     Dính mống mắt.

·                     Đục thủy tinh thể.

·                     Tăng nhãn áp.

·                     Nhược thị (ở trẻ em).

·                     Mất thị lực không hồi phục nếu chẩn đoán muộn.

Lưu ý đặc biệt ở trẻ em (JIA)

·                     Viêm không triệu chứng → dễ bỏ sót.

·                     Khám định kỳ bằng sinh hiển vi rất quan trọng.

·                     Nguy cơ mù nếu phát hiện muộn → phải tầm soát đều đặn ở trẻ có ANA dương tính.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025