NHƯỢC THỊ
Amblyopia
Nhược thị là tình trạng thị lực kém ở một hoặc hai mắt không thể điều chỉnh hoàn toàn bằng kính hoặc phẫu thuật, thường do não không học cách nhìn rõ từ mắt đó trong giai đoạn phát triển thị giác ban đầu (thường trước 7-9 tuổi). Mắt bị nhược thị thường được gọi là "mắt lười".
1. Nguyên nhân nhược thị
Nhược thị có thể do một hoặc kết hợp nhiều nguyên nhân sau:
· Lác mắt (Strabismic amblyopia): Do hai mắt không nhìn cùng một hướng, não sẽ bỏ qua tín hiệu từ mắt bị lệch.
· Tật khúc xạ không được điều chỉnh (Refractive amblyopia):
o Cận thị, viễn thị, loạn thị nặng ở một mắt (hoặc cả hai) không được phát hiện sớm.
· Che chắn trục thị giác (Deprivation amblyopia): Do đục thủy tinh thể bẩm sinh, sụp mi nặng hoặc sẹo giác mạc làm cản trở ánh sáng vào mắt.
2. Triệu chứng
· Thường không có biểu hiện rõ ở trẻ nhỏ.
· Trẻ có thể:
o Hay nghiêng đầu, nheo mắt, che một mắt khi nhìn.
o Khó khăn khi đọc, học tập, chơi trò chơi đòi hỏi thị lực.
o Bị lác (mắt lệch hướng).
o Khi kiểm tra thì phát hiện thị lực hai mắt không đều.
3. Chẩn đoán
· Kiểm tra thị lực từng mắt (sử dụng bảng chữ, hình ảnh phù hợp lứa tuổi).
· Soi đáy mắt, đo khúc xạ, đánh giá vận nhãn, khám sàng lọc đục thủy tinh thể, sụp mi...
· Khám sàng lọc thị lực nên được thực hiện định kỳ ở trẻ, đặc biệt trước 6 tuổi.
4. Điều trị
Càng sớm càng hiệu quả – điều trị tốt nhất trước 7 tuổi:
· Chỉnh tật khúc xạ: Đeo kính đúng độ.
· Bịt mắt tốt (occlusion therapy): Buộc não phải sử dụng mắt bị nhược thị.
· Dùng thuốc nhỏ mắt atropin vào mắt tốt: Làm mờ tạm thời để ép não dùng mắt kém.
· Điều trị nguyên nhân: Mổ đục thủy tinh thể, sụp mi, chỉnh lác...
· Tập thị giác: Các bài tập kích thích mắt lười.
5. Tiên lượng
· Nếu phát hiện và điều trị sớm: Thị lực có thể hồi phục gần như bình thường.
· Điều trị muộn (sau 9 tuổi): Ít hiệu quả, nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn ở mắt nhược thị.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2025
