PHÙ HOÀNG ĐIỂM DO ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

Diabetic Macular Edema

Phù hoàng điểm do đái tháo đường là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực ở người bệnh đái tháo đường (ĐTĐ). Tình trạng này xảy ra do rò rỉ dịch từ các mao mạch võng mạc bị tổn thương, làm tích tụ dịch ở hoàng điểm – vùng chịu trách nhiệm chính về thị lực trung tâm.

Cơ chế bệnh sinh

·                     Tăng đường huyết kéo dài → tổn thương nội mô mạch máu võng mạc → tăng tính thấm mạch.

·                     Mao mạch rò rỉ huyết tương và dịch → tích tụ ở hoàng điểm.

·                     Tổn thương có thể khu trú hoặc lan tỏa, có/không có tân mạch.

·                     Vai trò quan trọng của VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor) trong thúc đẩy phù và tân mạch.

Triệu chứng lâm sàng

·                     Giảm thị lực trung tâm (mờ dần, khó đọc, khó nhận diện chi tiết).

·                     Biến dạng hình ảnh (metamorphopsia).

·                     Có thể không có triệu chứng ở giai đoạn sớm → cần khám định kỳ.

Chẩn đoán

·                     Khám đáy mắt bằng soi đáy mắt gián tiếp hoặc chụp ảnh đáy mắt:

o                  Phù hoàng điểm, xuất tiết cứng, vi xuất huyết, mạch máu giãn dạng vi phình.

·                     OCT (Optical Coherence Tomography):

o                  Xác định dịch trong hoàng điểm, độ dày hoàng điểm, nang dịch.

o                  Theo dõi tiến triển và hiệu quả điều trị.

·                     Chụp mạch huỳnh quang (FA):

o                  Phát hiện vị trí rò rỉ, vùng thiếu máu.

Điều trị DME

1. Tiêm nội nhãn thuốc kháng VEGF (lựa chọn đầu tay):

·                     Aflibercept, ranibizumab, bevacizumab.

·                     Giúp giảm phù, cải thiện hoặc ổn định thị lực.

·                     Cần nhiều lần tiêm (ban đầu hàng tháng, sau đó giãn cách theo đáp ứng).

2. Corticosteroids nội nhãn

·                     Triamcinolone acetonide, dexamethasone implant (Ozurdex).

·                     Dùng khi:

o                  Không đáp ứng hoặc không dung nạp kháng VEGF.

o                  DME kèm viêm rõ rệt.

·                     Cần theo dõi tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể.

3. Laser quang đông hoàng điểm

·                     Dành cho DME khu trú, không trung tâm.

·                     Ít dùng hơn do kháng VEGF hiệu quả hơn.

Điều trị phối hợp và theo dõi

·                     Kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp, lipid máu:

o                  HbA1c < 7%, huyết áp < 130/80 mmHg.

·                     Khám mắt định kỳ: 1–2 lần/năm với người ĐTĐ, hoặc theo chỉ định bác sĩ.

Phòng ngừa

·                     Phát hiện sớm bệnh võng mạc ĐTĐ bằng sàng lọc mắt định kỳ.

·                     Kiểm soát đường huyết nghiêm ngặt từ giai đoạn đầu.

·                     Bỏ thuốc lá, duy trì lối sống lành mạnh.

Tóm tắt nhanh

Tiêu chí DME

Cơ chế Rò rỉ mao mạch → dịch tích tụ ở hoàng điểm

Triệu chứng Giảm thị lực trung tâm, biến dạng hình ảnh

Chẩn đoán OCT, chụp huỳnh quang, khám đáy mắt

Điều trị chính Tiêm anti-VEGF ± corticosteroid, ± laser

Kiểm soát toàn thân Đường huyết, HA, lipid máu

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025