MÚA GIẬT SYDENHAM
Múa giật Sydenham (Sydenham's Chorea) – Một dấu hiệu của thấp tim cấp
1. Định nghĩa
Múa giật Sydenham (Sydenham’s chorea, còn gọi là Saint Vitus’ Dance) là một rối loạn vận động không tự chủ, thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên, do tổn thương hệ thần kinh trung ương liên quan đến thấp tim cấp (Rheumatic Fever).
2. Nguyên nhân & Cơ chế bệnh sinh
Nguyên nhân: Do nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes), kích hoạt phản ứng tự miễn chống lại nhân basal của não (hạch nền - basal ganglia).
Cơ chế:
· Hệ miễn dịch tấn công nhầm tế bào thần kinh, gây rối loạn vận động.
· Thường xuất hiện sau viêm họng 1 - 6 tháng, muộn hơn các triệu chứng khác của thấp tim cấp.
3. Triệu chứng lâm sàng
Cử động múa giật không tự chủ
· Co giật nhẹ, không đối xứng, xuất hiện tự nhiên, tăng khi căng thẳng, giảm khi ngủ.
· Cử động nhanh, không kiểm soát, giống như “nhảy múa”.
Yếu cơ, giảm phối hợp động tác
· Dấu hiệu "milkmaid's grip": Khi bệnh nhân cố siết tay, lực nắm không đều.
· Dấu hiệu “Jack-in-the-box”: Khi nhắm mắt, mi mắt vẫn giật nhẹ.
· Dễ đánh rơi đồ vật, chữ viết nguệch ngoạc.
Thay đổi tâm lý
· Lo lắng, dễ kích động, trầm cảm nhẹ.
· Giảm tập trung, hay quên.
4. Chẩn đoán
- Tiền sử nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (viêm họng).
- Không có dấu hiệu tổn thương não thực thể (MRI não thường bình thường).
- Tiêu chuẩn Jones: Múa giật Sydenham là một tiêu chuẩn chính trong chẩn đoán thấp tim cấp.
5. Điều trị
Điều trị triệu chứng:
· Corticosteroid hoặc Aspirin (giảm viêm do thấp tim).
· Haloperidol, Valproate hoặc Carbamazepine nếu múa giật nặng.
Dự phòng thấp tim tái phát:
· Tiêm benzathine penicillin G hàng tháng tối thiểu 5 năm để phòng ngừa thấp tim cấp tái phát.
6. Tiên lượng
· Tự giới hạn trong 3-6 tháng, nhưng có thể kéo dài >1 năm.
· Khoảng 20% bệnh nhân có thể bị tái phát nếu không dự phòng tốt.
Kết luận
Múa giật Sydenham là một triệu chứng thần kinh quan trọng của thấp tim cấp, cần được phát hiện sớm để điều trị và dự phòng biến chứng tim mạch.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2025
