BỆNH DA SẮC TỐ

Bệnh da sắc tố là nhóm các bệnh lý da liễu liên quan đến sự bất thường trong sản xuất hoặc phân bố sắc tố melanin – chất tạo màu cho da, tóc và mắt. Những rối loạn này có thể dẫn đến các tình trạng tăng sắc tố (da sẫm màu hơn bình thường) hoặc giảm sắc tố (da sáng màu hơn bình thường).

Phân loại bệnh da sắc tố

Bệnh da sắc tố có thể chia thành các nhóm chính như sau:

1. Tăng sắc tố

Tăng sắc tố xảy ra khi lượng melanin được sản xuất hoặc phân bố quá mức, khiến da trở nên sẫm màu hơn.

·                     Nám da (Melasma):

o                  Xuất hiện các mảng nâu hoặc xám trên mặt, thường liên quan đến thay đổi hormone hoặc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

·                     Tàn nhang (Ephelides):

o                  Các đốm nhỏ màu nâu hoặc nâu đỏ, thường thấy trên vùng da phơi nắng.

·                     Đồi mồi (Solar lentigines):

o                  Các đốm nâu lớn hơn, phổ biến ở người lớn tuổi, do tác động của ánh nắng.

·                     Tăng sắc tố sau viêm (Post-inflammatory hyperpigmentation):

o                  Xảy ra sau khi da bị tổn thương, như mụn trứng cá, viêm da, hoặc bỏng.

2. Giảm sắc tố

Giảm sắc tố xảy ra khi sản xuất melanin giảm hoặc ngừng hoàn toàn, khiến da trở nên sáng hơn.

·                     Bạch biến (Vitiligo):

o                  Do rối loạn tự miễn, các mảng da mất sắc tố hoàn toàn, thường đối xứng và lan rộng.

·                     Lang ben (Pityriasis versicolor):

o                  Gây ra bởi nấm men, dẫn đến các mảng sáng hoặc tối màu trên da, thường thấy ở lưng, ngực, cổ.

·                     Bệnh bạch tạng (Albinism):

o                  Rối loạn di truyền, trong đó cơ thể không sản xuất melanin, khiến da, tóc và mắt rất nhạy cảm với ánh nắng.

·                     Giảm sắc tố sau viêm (Post-inflammatory hypopigmentation):

o                  Xảy ra sau tổn thương da hoặc viêm, vùng da bị mất một phần sắc tố.

3. Các bệnh da sắc tố hỗn hợp

Một số bệnh có thể gây cả tăng và giảm sắc tố:

·                     Lichen phẳng sắc tố (Lichen planus pigmentosus):

o                  Gây tăng sắc tố hoặc giảm sắc tố, thường gặp ở vùng tiếp xúc với ánh nắng.

·                     Hội chứng Bloch-Sulzberger (Incontinentia pigmenti):

o                  Rối loạn di truyền hiếm gặp, đặc trưng bởi các mảng sắc tố bất thường trên da.

Chẩn đoán

·                     Thăm khám lâm sàng: Quan sát tổn thương, đánh giá hình dạng, màu sắc và vị trí.

·                     Đèn Wood: Giúp xác định mức độ tổn thương sắc tố.

·                     Sinh thiết da: Trong trường hợp cần thiết để loại trừ các bệnh lý khác.

·                     Xét nghiệm gen: Được sử dụng trong các bệnh di truyền như bạch tạng.

Điều trị

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào loại rối loạn sắc tố:

1. Tăng sắc tố

·                     Thuốc bôi làm sáng da: Hydroquinone, tretinoin hoặc axit azelaic.

·                     Liệu pháp laser: Để giảm sắc tố thừa.

·                     Hóa chất lột da: Axit glycolic hoặc axit salicylic.

·                     Kem chống nắng: Giảm tình trạng tăng sắc tố do tia UV.

2. Giảm sắc tố

·                     Thuốc điều hòa miễn dịch: Như tacrolimus cho bạch biến.

·                     Liệu pháp ánh sáng (PUVA): Kích thích sản xuất melanin.

·                     Trang điểm che khuyết điểm: Với các trường hợp giảm sắc tố không phục hồi.

3. Hỗn hợp

·                     Kết hợp các phương pháp điều trị, tùy theo từng giai đoạn và biểu hiện bệnh.

Biện pháp phòng ngừa

·                     Tránh ánh nắng: Sử dụng kem chống nắng và đồ bảo hộ khi ra ngoài.

·                     Chăm sóc da: Giữ da sạch sẽ, tránh tổn thương hoặc viêm.

·                     Dinh dưỡng: Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C, vitamin E và chất chống oxy hóa.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025