HEN DO GẮNG SỨC
Hen (suyễn) do gắng sức là gì?
Hen do gắng sức khi một người bị hen bị khó thở trong hoặc sau khi gắng sức. Bác sĩ thường gọi “co thắt phế quản do gắng sức”. Bởi vì gắng sức không thật sự gây bệnh hen. Nhưng có thể khởi phát các triệu chứng ở một số người đã bị hen.
Các triệu chứng của hen do gắng sức là gì?
Các triệu chứng có thể là:
- Ho.
- Cảm giác bóp nghẹt lồng ngực.
- Thở hụt hơi.
- Thở khò khè (nghe âm thở rít khi bạn thở).
Ở người bị hen do gắng sức, gắng sức làm cho các đường thở trong phổi “co thắt” hoặc hẹp lại. Gây ra các triệu chứng của hen khoảng 10 đến 15 phút sau khi bắt đầu gắng sức. Hầu hết các trường hợp, các triệu chứng hết sau khoảng 1 giờ.
Các triệu chứng này khác nhau từ thở hụt hơi xảy ra trong cơn hen. Một người đang bị cơn hen có thể bị khó thở hơn nếu họ cố gắng sức. Vì các đường thở đã bị hẹp.
Có xét nghiệm nào đối với hen do gắng sức hay không?
Có. Nhưng nếu bạn đã biết bạn bị hen, bạn có thể không cần làm xét nghiệm. Bác sĩ có thể chẩn đoán bạn bị hen do gắng sức dựa vào các triệu chứng của bạn. Hoặc, bác sĩ có thể làm test đường thở cho bạn, đó là:
- Test thử thách gắng sức. Test này thường sử dụng thảm lăn hoặc xe đạp gắng sức trong nhiều phút, sau đó làm test thở. Xét nghiệm này sẽ báo cho bác sĩ phổi của bạn đang hoạt động như thế nào.
- Xét nghiệm bằng cách hít một loại thuốc đặc biệt. Đối với xét nghiệm này, bạn làm test đường thở trước và sau khi hít thuốc này. Nếu bạn bị hen, thuốc này sẽ làm cho đường thở của bạn bị hẹp lại.
Bác sĩ cũng có thể kiểm tra các bệnh khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Chẳng hạn, người bị hẹp dây thanh âm, bệnh phổi và một số bệnh tim có thể bị khó thở sau khi gắng sức.
Tôi có nên tránh tập thể dục hay không?
Không. Tập thể dục quan trọng cho sức khỏe của bạn, ngay cả bạn bị hen. Nhưng tốt hơn tránh tập thể dục nặng vào những ngày bạn đang bị các triệu chứng hen.
Hen do gắng sức được điều trị bằng cách nào?
Nếu bạn bị hen do gắng sức, bạn có thể điều trị bằng thuốc tác dụng nhanh. Thuốc được chứa trong bình hít, hoặc trong bình hít định liều hoặc trong bình hít bột khô. Nếu bạn bị hen do gắng sức, phải chắc chắn bạn có bình hít thuốc tác dụng nhanh bất cứ khi nào bạn dự định gắng sức. Những thuốc được sử dụng trong trường hợp này là:
- Các chất kích thích beta tác dụng ngắn (được gọi là SABA hoặc thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn). Ví dụ của thuốc SABA là albuterol và levalbuterol.
Bác sĩ sẽ hướng dẩn bạn cách sử dụng bình hít và khi nào hít. Hầu hết mọi người cần hai lần hít để làm giảm các triệu chứng. Nhưng bạn nên hít hai lần riêng biệt. Hít liều thứ nhất hít sâu, sau đó hít liều thứ hai hít sâu. Nếu bạn vẫn còn bị các triệu chứng, bạn có thể hít thêm hai liều nữa sau 20 phút.
- Bình hít kết hợp budesonide-formoterol. Bình hít có chứa 2 loại thuốc. Budesonide là một loại corticoid điều trị viêm, formoterol tác dụng nhanh để mở đường thở. Hầu hết mọi người cần một đến hai liều để làm giảm các triệu chứng. Nếu bạn vẫn còn bị các triệu chứng sau 20 phút, bạn có thể hít lại một hoặc hai liều. Hãy hỏi bác sĩ liều thuốc đúng cho bạn.
Nếu bạn đang bị các triệu chứng nhưng bạn không có bình thuốc hít hoặc nếu bạn vẫn còn khó thở sau khi sử dụng bình hít, hãy gọi cấp cứu (115).
Một số người cảm thấy run tay sau khi sử dụng thuốc SABA. Nếu điều này xảy ra. Hãy báo bác sĩ. Họ có thể đổi cho bạn loại thuốc khác hoặc giảm liều thuốc.
Có thể dự phòng được hen do gắng sức hay không?
Có. Đầu tiên, điều quan trọng là sử dụng tất cả thuốc hen của bạn theo cách mà bác sĩ hướng dẩn bạn sử dụng. Kiểm soát được hen của bạn có thể làm giảm nguy cơ bị các triệu chứng khi gắng sức.
Bạn cũng có thể:
- Sử dụng thuốc trước khi bạn tập thể dục. Thường sử dụng bình hít thuốc tác dụng nhanh 5 đến 20 phút trước khi bạn tập thể dục, để giúp ngăn ngừa triệu chứng. Các bình hít thuốc SABA và budesonide-formoterol là những thuốc thường được sử dụng nhất để dự phòng hen do gắng sức. Nhưng ở một số người, như trẻ em hoạt động thể lực nhiều lần trong ngày, sử dụng loại thuốc hen khác được gọi là thuốc biến đổi leukotriene.
Nếu bạn tập thể dục hầu hết mọi ngày trong tuần và cần thuốc tác dụng nhanh mỗi lần, bác sĩ có thể đề nghị một thuốc kiểm soát hen nếu bạn chưa sử dụng loại nào. Đây là loại thuốc bạn sử dụng hàng ngày, ngay cả khi bạn không bị các triệu chứng. Bằng cách này bạn không cần sử dụng thường xuyên thuốc tác dụng nhanh.
- Tránh gắng sức trong một số trường hợp. Không khí rất lạnh, khô có thể làm các triệu chứng nặng hơn. Nếu bạn tập thể dục ngoài trời vào ngày rất lạnh, có thể mang khăn choàng mỏng hoặc mang khẩu trang che mũi và miệng. Tránh tập thể dục ở nơi không khí bị ô nhiễm hoặc xung quanh có phấn hoa hoặc nấm mốc nếu bạn bị dị ứng.
- Khởi động trước khi bạn tập thể dục. Một số người thấy giai đoạn khởi động có thể giúp ngăn ngừa hen do gắng sức. Nhưng điều này không đúng cho hầu hết mọi người.
Bạn không nên tránh tập thể dục hoàn toàn để dự phòng hen do gắng sức. Tập thể dục quan trọng để giữ khỏe mạnh. Hơn nữa, tập thể dục đều đặn và thể lực tốt có thể giúp thật sự giảm các triệu chứng hen. Bác sĩ có thể chỉ ra loại thể dục tốt nhất cho bạn, cách dự phòng và cách điều trị triệu chứng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2024
