THIẾU VITAMIN E

Vitamin E deficiency

Thiếu vitamin E là tình trạng ít gặp hơn so với thiếu vitamin A hoặc C, nhưng khi xảy ra có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến hệ thần kinh và cơ, đặc biệt là ở trẻ nhỏ và người có rối loạn hấp thu mỡ.

Nguyên nhân

1.                 Kém hấp thu chất béo (do vitamin E tan trong dầu):

o                  Bệnh lý gan mật (ví dụ: ứ mật, xơ gan).

o                  Bệnh tụy mạn, xơ nang, bệnh celiac.

o                  Hội chứng ruột ngắn.

2.                 Thiếu dinh dưỡng kéo dài:

o                  Trẻ sinh non có dự trữ vitamin E thấp.

o                  Chế độ ăn cực kỳ thiếu chất béo hoặc dinh dưỡng không cân đối.

3.                 Rối loạn di truyền hiếm gặp:

o                  Ví dụ: hội chứng thiếu alpha-tocopherol vận chuyển (AVED – Ataxia with Vitamin E Deficiency).

Triệu chứng

Phát triển chậm và thường không đặc hiệu, nhưng nếu thiếu kéo dài sẽ gây tổn thương hệ thần kinh:

1. Thần kinh – dấu hiệu nổi bật

·                     Mất điều hòa vận động (ataxia).

·                     Yếu cơ, run.

·                     Rối loạn cảm giác, mất phản xạ gân xương.

·                     Bệnh lý thần kinh ngoại biên (như tê tay chân).

2. Mắt

·                     Rối loạn vận nhãn, nhìn mờ do tổn thương thần kinh thị giác.

3. Miễn dịch suy giảm

·                     Dễ nhiễm trùng hơn, đặc biệt ở trẻ nhỏ hoặc người suy giảm miễn dịch.

4. Huyết học

·                     Thiếu máu tan máu nhẹ, đặc biệt ở trẻ sơ sinh do màng hồng cầu dễ bị tổn thương.

Chẩn đoán

·                     Nồng độ vitamin E huyết thanh (alpha-tocopherol):

o                  Bình thường: > 11.6 µmol/L.

o                  Thiếu: < 8–11 µmol/L.

·                     Thường cần xét nghiệm phối hợp với các dấu hiệu thiếu máu tan máu, tổn thương thần kinh,…

Điều trị

·                     Bổ sung vitamin E:

o                  Liều nhẹ/trung bình: 100–400 IU/ngày.

o                  Trường hợp bệnh lý thần kinh rõ rệt hoặc rối loạn di truyền: có thể lên đến 800–1200 IU/ngày dưới giám sát y tế.

·                     Điều trị nguyên nhân nền: ví dụ, cải thiện hấp thu mỡ, điều trị bệnh gan, bổ sung enzym tiêu hóa,…

Phòng ngừa

·                     Dinh dưỡng đầy đủ: Ăn các thực phẩm giàu vitamin E:

o                  Dầu thực vật (hướng dương, oliu, đậu nành).

o                  Các loại hạt (hạnh nhân, hạt hướng dương).

o                  Rau xanh đậm (rau bina, cải xoăn).

o                  Trứng, bơ, ngũ cốc nguyên hạt.

·                     Trẻ sinh non hoặc bệnh lý mạn tính về tiêu hóa cần theo dõi và bổ sung hợp lý.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025