HỘI CHỨNG KÉM HẤP THU

Malabsorption Syndrome

Hội chứng kém hấp thu là tình trạng rối loạn tiêu hóa mà cơ thể không hấp thu đủ chất dinh dưỡng từ thức ăn, bao gồm carbohydrate, protein, lipid, vitamin và khoáng chất.

Nguyên nhân

Hội chứng kém hấp thu có thể do nhiều nguyên nhân, thường được chia thành 3 nhóm chính:

1.                 Tổn thương tại ruột non

o                  Bệnh Celiac (không dung nạp gluten)

o                  Viêm ruột mạn tính (Viêm loét đại tràng, bệnh Crohn)

o                  Nhiễm trùng đường ruột kéo dài (lao ruột, ký sinh trùng, HIV, vi khuẩn)

o                  Hội chứng ruột ngắn (sau phẫu thuật cắt đoạn ruột)

2.                 Thiếu men tiêu hóa hoặc dịch tiêu hóa

o                  Thiếu men lactase (không dung nạp lactose)

o                  Bệnh xơ nang (Cystic fibrosis - ảnh hưởng đến tiết enzyme tụy)

o                  Viêm tụy mạn (thiếu men tiêu hóa từ tụy)

o                  Suy gan, xơ gan (giảm tiết mật, ảnh hưởng đến hấp thu lipid)

3.                 Rối loạn vận chuyển hấp thu

o                  Tổn thương vi nhung mao ruột

o                  Bệnh lý di truyền (Hội chứng Whipple, Abetalipoproteinemia)

o                  Hậu quả của xạ trị hoặc hóa trị

Triệu chứng

Tùy vào loại chất dinh dưỡng bị kém hấp thu, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng sau:

Rối loạn tiêu hóa:

·                     Tiêu chảy kéo dài, phân mỡ (steatorrhea - phân có mỡ, nhão, mùi hôi, nổi trên mặt nước)

·                     Đầy hơi, chướng bụng, đau bụng

Thiếu hụt dinh dưỡng:

·                     Thiếu protein: Phù, teo cơ, giảm cân

·                     Thiếu lipid: Giảm cân, thiếu vitamin tan trong dầu (vitamin A, vitamin D, vitamin E, vitamin K)

·                     Thiếu carbohydrate: Mệt mỏi, hạ đường huyết

·                     Thiếu sắt, vitamin B12: Thiếu máu, da xanh xao

·                     Thiếu vitamin D, canxi: Loãng xương, chuột rút

·                     Thiếu vitamin K: Dễ chảy máu, bầm tím

Chẩn đoán

Xét nghiệm phân:

·                     Định lượng mỡ trong phân (bình thường <7 g/ngày, nếu >14 g/ngày là bất thường)

·                     Test Sudan III để phát hiện mỡ trong phân

Xét nghiệm máu:

·                     Công thức máu (thiếu máu thiếu sắt, thiếu vitamin B12)

·                     Albumin, prealbumin (đánh giá thiếu protein)

·                     Vitamin A, D, E, K, canxi, magie

Test hấp thu:

·                     Test D-xylose để kiểm tra khả năng hấp thu carbohydrate

·                     Test Hydrogen hơi thở (trong không dung nạp lactose)

Nội soi – sinh thiết ruột non

·                     Chẩn đoán bệnh Celiac, bệnh Crohn, teo vi nhung mao ruột

Chẩn đoán hình ảnh:

·                     Siêu âm, CT, MRI để đánh giá tổn thương tụy, gan, ruột

Điều trị

Điều trị nguyên nhân

·                     Bệnh Celiac: Loại bỏ gluten khỏi chế độ ăn

·                     Suy tụy: Bổ sung men tiêu hóa (Pancrelipase)

·                     Nhiễm trùng đường ruột: Điều trị bằng kháng sinh, thuốc chống ký sinh trùng

·                     Không dung nạp lactose: Tránh sữa và các sản phẩm từ sữa hoặc bổ sung men lactase

Bổ sung dinh dưỡng

·                     Chế độ ăn giàu protein, lipid dễ tiêu hóa

·                     Bổ sung vitamin tan trong dầu (A, D, E, K) nếu thiếu

·                     Nếu thiếu máu: Bổ sung sắt, vitamin B12, folate

Điều chỉnh chế độ ăn

·                     Ăn chia nhỏ bữa, tránh thực phẩm khó tiêu

·                     Nếu tiêu chảy nặng: Ăn chế độ ít chất xơ, ít lactose

Biến chứng

·                     Suy dinh dưỡng nặng, sụt cân trầm trọng

·                     Loãng xương do thiếu vitamin D, canxi

·                     Thiếu máu mạn tính do thiếu sắt, B12

·                     Suy giảm miễn dịch do thiếu protein, kẽm

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025