TĂNG ÁP LỰC TĨNH MẠCH CỬA

Tăng áp lực tĩnh mạch cửa (Portal Hypertension) là tình trạng tăng áp lực trong hệ thống tĩnh mạch cửa, thường do tắc nghẽn dòng máu qua gan. Đây là biến chứng thường gặp của các bệnh lý gan mạn tính, đặc biệt là xơ gan.

Nguyên nhân gây tăng áp lực tĩnh mạch cửa

1.                 Xơ gan (nguyên nhân phổ biến nhất): Do tổn thương và xơ hóa gan làm cản trở dòng máu chảy qua gan.

2.                 Huyết khối tĩnh mạch cửa hoặc tĩnh mạch trên gan: Gây tắc nghẽn dòng máu.

3.                 Bệnh lý ký sinh trùng: Như sán máng (schistosomiasis), có thể gây xơ hóa gan và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

4.                 Hội chứng Budd-Chiari: Tắc nghẽn tĩnh mạch trên gan, làm cản trở dòng máu ra khỏi gan.

5.                 Bệnh lý bẩm sinh hoặc chuyển hóa: Như bệnh Wilson, thiếu alpha-1 antitrypsin hoặc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).

Triệu chứng của tăng áp lực tĩnh mạch cửa

·                     Giãn tĩnh mạch thực quản, dạ dày → Nguy cơ vỡ tĩnh mạch gây xuất huyết tiêu hóa nghiêm trọng.

·                     Cổ trướng (báng bụng) → Tích tụ dịch trong ổ bụng, gây bụng căng to.

·                     Lách to (cường lách) → Giảm số lượng tiểu cầu, hồng cầu, bạch cầu.

·                     Tuần hoàn bàng hệ (Caput medusae) → Xuất hiện các tĩnh mạch nổi quanh rốn và trên thành bụng.

Chẩn đoán

·                     Siêu âm Doppler gan: Đánh giá dòng chảy trong hệ tĩnh mạch cửa.

·                     Nội soi dạ dày - thực quản: Phát hiện giãn tĩnh mạch thực quản.

·                     Chụp CT/MRI bụng: Xác định nguyên nhân và mức độ tăng áp lực.

·                     Đo áp lực tĩnh mạch gan: Xác định chính xác mức độ tăng áp lực.

Điều trị

1. Điều trị nguyên nhân

·                     Kiểm soát bệnh lý gan nền (đặc biệt là xơ gan).

·                     Điều trị nhiễm trùng hoặc tắc nghẽn tĩnh mạch cửa.

2. Kiểm soát biến chứng

·                     Xuất huyết tiêu hóa: Dùng thuốc chẹn beta (propranolol, nadolol), thắt tĩnh mạch thực quản qua nội soi, hoặc tiêm xơ.

·                     Cổ trướng: Giảm muối, dùng thuốc lợi tiểu (spironolactone, furosemide).

·                     Lách to, giảm tế bào máu: Theo dõi và truyền máu khi cần.

3. Phương pháp can thiệp

·                     TIPS (Transjugular Intrahepatic Portosystemic Shunt): Tạo một đường nối tĩnh mạch trong gan để giảm áp lực cửa.

·                     Ghép gan: Là lựa chọn cuối cùng khi bệnh gan mất bù nặng.

Tiên lượng

·                     Nếu kiểm soát tốt nguyên nhân, người bệnh có thể giảm nguy cơ biến chứng.

·                     Xơ gan giai đoạn cuối hoặc xuất huyết tiêu hóa nặng có tiên lượng xấu nếu không được can thiệp kịp thời.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025