SUY GIẢM MIỄN DỊCH

Immunodeficiency

Suy giảm miễn dịch là tình trạng hệ thống miễn dịch bị suy yếu hoặc mất chức năng bình thường, dẫn đến giảm khả năng chống lại nhiễm trùng và bệnh tật.

Phân loại suy giảm miễn dịch

1.                 Suy giảm miễn dịch nguyên phát (Primary Immunodeficiency - PID)

o                  Do bất thường di truyền hoặc đột biến gen ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

o                  Thường biểu hiện từ nhỏ với nhiễm trùng tái phát, kéo dài hoặc nặng.

o                  Một số bệnh lý tiêu biểu:

§                Bệnh Bruton (X-linked agammaglobulinemia - XLA)

§                Hội chứng DiGeorge

§                Bệnh suy giảm miễn dịch kết hợp nặng (SCID - Severe Combined Immunodeficiency)

§                Hội chứng Wiskott-Aldrich

2.                 Suy giảm miễn dịch thứ phát (Secondary Immunodeficiency - SID)

o                  Do bệnh lý mắc phải, thuốc, hoặc yếu tố môi trường ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

o                  Nguyên nhân phổ biến:

§                Bệnh lý nhiễm trùng: HIV/AIDS, lao, sởi,...

§                Suy dinh dưỡng: Thiếu protein, thiếu vi chất (kẽm, sắt, vitamin C, vitamin D, vitamin E).

§                Bệnh lý mạn tính: Đái tháo đường, bệnh gan, bệnh thận mạn.

§                Ung thư và điều trị ung thư: Hóa trị, xạ trị, bệnh bạch cầu, u tủy,...

§                Dùng thuốc ức chế miễn dịch: Corticoid kéo dài, thuốc điều trị tự miễn (VD: methotrexate, cyclosporine).

Triệu chứng của suy giảm miễn dịch

·                     Nhiễm trùng tái phát và kéo dài: Viêm phổi, viêm xoang, viêm màng não, viêm tai giữa, áp xe da.

·                     Nhiễm trùng do vi sinh vật bất thường: Nấm, vi khuẩn cơ hội (Pneumocystis jirovecii, Mycobacterium avium,...).

·                     Chậm lành vết thương, loét miệng kéo dài.

·                     Tiêu chảy kéo dài, sụt cân.

·                     Bệnh tự miễn đi kèm: Lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp,...

Chẩn đoán suy giảm miễn dịch

·                     Công thức máu: Đánh giá bạch cầu, bạch cầu lympho.

·                     Định lượng globulin miễn dịch (IgG, IgA, IgM, IgE).

·                     Xét nghiệm HIV (nếu nghi ngờ suy giảm miễn dịch thứ phát).

·                     Xét nghiệm chức năng bạch cầu: Kiểm tra hoạt động thực bào, đáp ứng miễn dịch.

·                     Xét nghiệm di truyền (nếu nghi ngờ suy giảm miễn dịch nguyên phát).

Điều trị suy giảm miễn dịch

·                     Điều trị nguyên nhân: Nếu là suy giảm miễn dịch thứ phát, cần kiểm soát bệnh lý nền (HIV, đái tháo đường, suy dinh dưỡng,...).

·                     Liệu pháp miễn dịch: Truyền globulin miễn dịch (IVIG, SCIG) nếu thiếu hụt kháng thể.

·                     Ghép tủy xương: Nếu là suy giảm miễn dịch nguyên phát nặng như SCID.

·                     Dự phòng nhiễm trùng:

o                  Tiêm chủng các vắc-xin phù hợp (tránh vắc-xin sống nếu suy giảm miễn dịch nặng).

o                  Dùng kháng sinh dự phòng nếu cần.

o                  Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây nhiễm.

Tiên lượng

·                     Suy giảm miễn dịch nguyên phát: Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, nhiều thể có thể nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, với ghép tủy xương và liệu pháp miễn dịch, nhiều bệnh nhân có thể sống lâu dài.

·                     Suy giảm miễn dịch thứ phát: Nếu kiểm soát được nguyên nhân (HIV điều trị bằng ART, đái tháo đường kiểm soát tốt, cai corticoid hợp lý), hệ miễn dịch có thể được phục hồi đáng kể.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025