BỆNH ĐẬU MÙA KHỈ
Bệnh đậu mùa khỉ là bệnh nhiễm trùng gây sốt và ban đỏ da đau. Bệnh đầu tiên được phát hiện ở khỉ.
Đã từ lâu, bệnh đậu mùa khỉ ít phổ biến. Nhưng trong năm 2022, có đợt bùng phát các trường hợp mới. Đợt bùng phát này xảy ra ở nhiều nước, nơi mà con người trước đây không bị bệnh đậu mùa khỉ. Nhưng hầu hết những người bị bệnh đậu mùa khỉ sẽ không bị bệnh nặng hoặc tử vong.
Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ là gì?
Các triệu chứng thường bắt đầu từ 5 đến 13 ngày sau khi một người bị nhiễm virus. Một số người bị vài ngày cảm giác đau, tương tự như cúm. Các triệu chứng có thể là sốt, đau đầu, cảm giác rất mệt, đau, các hạch bạch huyết lớn. Sau đó, vài ngày sau khi các triệu chứng này bắt đầu, ban đỏ da xuất hiện.
* Ban đỏ bệnh đậu mùa khỉ có thể trông giống như mụn nhọt, bọng nước. Ban bắt đầu một vài chấm nhỏ sau đó xuất hiện nhiều hơn (hình 1).
* Trong đợt bùng phát năm 2022, một số người thấy ban xuất hiện đầu tiên ở cơ quan sinh dục ngoài hoặc vùng hậu môn.
* Ban cũng có thể có ở mặt, trong miệng, bàn tay, bàn chân và những phần khác của cơ thể.
* Những chỗ sưng phồng lên kèm dịch sau đó vỡ ra. Tiếp đến, các nốt này khô, tạo thành vảy, cuối cùng bong ra.
* Ban đỏ có thể đau, có thể ngứa khi các vảy bắt đầu được tạo ra.
Ở một số người, ban đỏ là triệu chứng đầu tiên và duy nhất mà họ có và họ không biết họ bị bệnh cho đến khi ban đỏ xuất hiện. Ban đỏ thường kéo dài từ 2 đến 3 tuần.
Bệnh đậu mùa khỉ lây như thế nào?
Trước đây cách phổ biến nhất để bệnh đậu mùa khỉ lây là từ động vật bị nhiễm lây sang người. Lây có thể do tiếp xúc dịch cơ thể động vật hoặc qua các vết cắn hoặc cào. Trong đợt bùng phát năm 2022, nhiễm trùng đã lây từ người sang người. Lây có thể xảy ra qua:
* Tiếp xúc ban đỏ, vảy hoặc dịch cơ thể của người bị nhiễm. Dường như đây là con đường chính để nhiễm trùng lây trong đợt bùng phát này. Trong nhiều trường hợp lây qua hoạt động tình dục.
* Tiếp xúc đồ vật mà người bệnh có tiếp xúc. Chẳng hạn, nếu dịch từ ban đỏ của người bệnh vấy bẩn vào áo quần, bộ đồ giường (chăn, gối, nệm, khăn trải giường), có thể nhiễm trùng lây sang người có tiếp xúc những đồ vật này.
* Thông qua những giọt bắn nhỏ từ phổi. Nhiễm trùng có thể lây theo cách này nếu hai người mặt đối diện nhau như hôn, ôm trong thời gian dài. Phụ nữ mang thai có thể lây bệnh cho thai. Người bệnh có nhiều khả năng lây nhất khi họ có nổi ban. Bệnh đậu mùa khỉ không lây như virus gây bệnh COVID-19. Bạn không có khả năng bị bệnh nếu bạn ở gần người bệnh trừ khi bạn có tiếp xúc trực tiếp với da của người bệnh hoặc mặt đối mặt trong một thời gian dài.
Những ai có nguy cơ bị bệnh đậu mùa khỉ?
Bất cứ ai cũng có khả năng bị bệnh đậu mùa khỉ nếu họ có tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.
Tôi phải làm gì nếu tôi bị các triệu chứng?
Nếu bạn bị bất cứ triệu chứng nào của bệnh đậu mùa khỉ, hãy gọi bác sĩ hoặc y tá của bạn. Họ sẽ hỏi bạn một số câu hỏi và khám. Tránh tiếp xúc trực tiếp với người khác cho đến khi bạn được khám bệnh.
Tôi phải làm gì nếu tôi nghĩ tôi đã bị nhiễm bệnh?
Nếu bạn có tiếp xúc trực tiếp với một người bị bệnh đậu mùa khỉ, bạn cũng nên báo bác sĩ hoặc y tá của bạn ngay cả khi bạn không có bất kỳ triệu chứng nào. Họ có thể hướng dẩn bạn những việc cần làm tiếp theo. Nếu bạn bị bệnh đậu mùa khỉ, bạn cần tự theo dõi các triệu chứng trong 21 ngày. Bạn cũng nên gọi bác sĩ hoặc y tá của bạn khi bạn bị các triệu chứng như sốt, hạch bạch huyết sưng hoặc bị bất kỳ ban đỏ hoặc vết loét.
Có xét nghiệm nào cho bệnh đậu mùa khỉ không?
Có. Nếu bác sĩ hoặc y tá của bạn nghi bạn có thể bị bệnh đậu mùa khỉ, họ sẽ sử dụng một tăm bông lấy mẫu dịch từ ban đỏ của bạn. Họ sẽ soi bệnh phẩm dưới kính hiển vi và gởi bệnh phẩm đến phòng xét nghiệm. Trong một số trường hợp, họ cũng có thể làm các xét nghiệm máu.
Bệnh đậu mùa khỉ được điều trị như thế nào?
Hầu hết những người bị bệnh đậu mùa khỉ không bị bệnh nặng và có thể ở nhà cho đến khi cải thiện. Thường cần vài tuần.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị điều trị bằng thuốc kháng virus.
Tôi có thể tránh lây bệnh đậu mùa khỉ cho người khác bằng cách nào?
Nếu bạn bị bệnh đậu mùa khỉ, có một số điều bạn có thể làm để làm giảm nguy cơ lây bệnh nhiễm trùng sang người khác.
Cách tốt nhất để tránh lây nhiễm trùng sang người khác là tự cách ly.
* Điều này có nghĩa là ở tránh xa các người khác.
* Tiếp tục tự cách ly cho đến khi các ban đỏ lành hoàn toàn. Điều này có nghĩa các vảy rụng hoàn toàn và hình thành da mới.
Để bảo vệ người khác, bạn cũng có thể:
* Giặt áo quần, bộ đồ giường và các vật dụng khác có tiếp xúc ban da của bạn. Nếu những người khác cần giúp bạn xử lý những vật dụng này, họ phải mang găng tay.
* Rửa tay thường xuyên. Những người khác trong gia đình bạn cũng phải rửa tay thường xuyên.
* Cẩn thận, nếu bạn cần tiếp xúc gần người khác. Che các phần cơ thể của bạn bị ban và mang khẩu trang.
Bằng cách nào tôi có thể tránh bị bệnh đậu mùa khỉ?
Cách tốt nhất để tránh bệnh đậu mùa khỉ là tránh tiếp xúc gần với bất kỳ người nào có thể bị bệnh đậu mùa khỉ. Để làm giảm nguy cơ bị bệnh:
* Nếu một thành viên gia đình, người bạn của bạn bị bệnh đậu mùa khỉ, họ nên tự cách ly cho đến khi ban đỏ được lành hoàn toàn.
* Tránh tiếp xúc gần với bất kỳ người nào có các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2024
Da: Ngày từ khi các triệu chứng bắt đầu xuất hiện
Hình 1: Các vết loét ở da ở người bị bệnh đậu mùa khỉ