TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN

GERD - Gastroesophageal Reflux Disease

Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý tiêu hóa mãn tính xảy ra khi axit dạ dày hoặc đôi khi cả thức ăn và dịch tiêu hóa trào ngược lên thực quản. Sự trào ngược này gây kích ứng niêm mạc thực quản và gây ra các triệu chứng khó chịu.

Nguyên nhân:

·                     Cơ thắt thực quản dưới (LES) yếu hoặc giãn: LES là một van cơ nằm ở cuối thực quản, có chức năng đóng chặt để ngăn axit dạ dày trào ngược lên. Khi LES yếu hoặc giãn, axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản.

·                     Thoát vị hoành: Xảy ra khi một phần của dạ dày nhô lên trên cơ hoành (cơ ngăn cách ngực và bụng). Thoát vị hoành có thể làm suy yếu LES.

·                     Chậm làm rỗng dạ dày: Nếu dạ dày làm rỗng chậm, axit dạ dày có thể tích tụ và tăng nguy cơ trào ngược.

·                     Thói quen ăn uống: Ăn quá nhiều, ăn sát giờ đi ngủ, ăn các loại thực phẩm gây kích thích (như đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, sô cô la, cà phê, rượu bia) có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.

·                     Thừa cân hoặc béo phì: Áp lực lên bụng tăng lên, làm tăng nguy cơ trào ngược.

·                     Mang thai: Áp lực lên bụng tăng lên, hormone thai kỳ có thể làm giãn LES.

·                     Hút thuốc lá: Làm suy yếu LES và tăng sản xuất axit dạ dày.

·                     Một số loại thuốc: Như thuốc giảm đau NSAIDs, thuốc điều trị hen suyễn, thuốc chẹn kênh canxi.

·                     Căng thẳng: Có thể làm tăng sản xuất axit dạ dày.

Triệu chứng:

·                     Ợ nóng: Cảm giác nóng rát ở ngực, thường xảy ra sau khi ăn, đặc biệt là vào ban đêm.

·                     Trào ngược axit: Cảm giác có vị chua hoặc đắng trong miệng.

·                     Khó nuốt: Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt trong thực quản.

·                     Đau ngực: Có thể nhầm lẫn với đau tim.

·                     Ho mạn tính: Do axit trào ngược kích thích đường hô hấp.

·                     Khàn giọng: Do axit trào ngược làm tổn thương dây thanh quản.

·                     Viêm họng:

·                     Hôi miệng:

·                     Cảm giác có cục nghẹn trong cổ họng.

·                     Hen suyễn: Trào ngược axit có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn.

·                     Ăn mòn men răng:

Biến chứng:

Nếu không được điều trị, trào ngược dạ dày thực quản có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng:

·                     Viêm thực quản: Viêm niêm mạc thực quản.

·                     Loét thực quản: Các vết loét hình thành trên niêm mạc thực quản.

·                     Hẹp thực quản: Sẹo do viêm loét gây ra có thể làm hẹp thực quản, gây khó nuốt.

·                     Thực quản Barrett: Các tế bào niêm mạc thực quản bình thường bị thay thế bằng các tế bào giống như tế bào ruột non, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản.

·                     Ung thư thực quản:

Chẩn đoán:

·                     Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh của bạn.

·                     Nội soi thực quản - dạ dày - tá tràng: Một ống mềm có gắn camera được đưa vào thực quản để quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng.

·                     Đo pH thực quản: Một ống nhỏ được đưa vào thực quản để đo lượng axit trào ngược trong 24 giờ.

·                     Đo áp lực thực quản: Đo áp lực và chức năng của LES.

·                     Chụp X quang thực quản có barium: Giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc của thực quản.

Điều trị:

Mục tiêu điều trị là giảm các triệu chứng, chữa lành các tổn thương thực quản và ngăn ngừa các biến chứng.

·                     Thay đổi lối sống:

o                  Tránh các loại thực phẩm và đồ uống gây kích thích: Như đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, sô cô la, cà phê, rượu bia, nước ngọt có gas.

o                  Ăn các bữa nhỏ, chia làm nhiều lần trong ngày.

o                  Không ăn sát giờ đi ngủ: Nên ăn tối ít nhất 2-3 giờ trước khi đi ngủ.

o                  Nâng cao đầu giường khi ngủ: Giúp axit dạ dày không trào ngược lên thực quản.

o                  Giảm cân: Nếu thừa cân hoặc béo phì.

o                  Bỏ hút thuốc lá.

o                  Tránh mặc quần áo chật: Gây áp lực lên bụng.

·                     Thuốc men:

o                  Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit dạ dày, giảm nhanh các triệu chứng ợ nóng.

o                  Thuốc ức chế bơm proton (PPIs): Làm giảm sản xuất axit dạ dày, giúp chữa lành các tổn thương thực quản.

o                  Thuốc kháng thụ thể H2: Làm giảm sản xuất axit dạ dày.

o                  Thuốc tăng cường vận động dạ dày: Giúp dạ dày làm rỗng nhanh hơn.

·                     Phẫu thuật:

o                  Thắt đáy vị (Fundoplication): Quấn phần trên của dạ dày xung quanh thực quản dưới để tăng cường chức năng của LES.

o                  Các thủ thuật nội soi: Như khâu thực quản dưới (Endoscopic fundoplication) hoặc cấy ghép cơ thắt thực quản (LINX).

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025