TÂM NHĨ CHUNG
Tâm nhĩ chung (Common atrium) là một dị tật tim bẩm sinh hiếm gặp, trong đó không có vách ngăn giữa các tâm nhĩ trái và phải, dẫn đến chỉ còn một buồng tâm nhĩ duy nhất. Đây là một dạng dị tật thuộc nhóm khuyết tật vách ngăn nhĩ (atrial septal defect - ASD) và thường liên quan đến các bất thường phát triển của tim trong giai đoạn phôi thai.
Nguyên nhân
· Rối loạn phát triển phôi thai: Tâm nhĩ chung xảy ra khi vách nguyên phát (septum primum) và vách thứ phát (septum secundum) không hình thành hoặc hợp nhất trong quá trình phát triển tim.
· Yếu tố di truyền:
o Hội chứng Down (thường liên quan đến kênh nhĩ-thất chung).
o Một số hội chứng di truyền hiếm khác.
· Tác động từ môi trường: Nhiễm trùng hoặc tiếp xúc với các chất độc trong thai kỳ.
Hậu quả sinh lý
Khi tâm nhĩ chỉ còn một buồng duy nhất:
1. Lưu thông máu bất thường: Máu giàu oxy từ phổi (máu tĩnh mạch phổi) và máu thiếu oxy từ cơ thể (máu tĩnh mạch chủ) trộn lẫn trong buồng tâm nhĩ.
2. Tăng gánh ở tâm thất: Lượng máu trộn lẫn này làm tăng áp lực lên tâm thất và động mạch phổi, dẫn đến tăng áp động mạch phổi.
3. Thiếu oxy máu: Do máu trộn lẫn được bơm đi khắp cơ thể, gây tím tái (cyanosis) trong các trường hợp nghiêm trọng.
Triệu chứng
· Trong giai đoạn sơ sinh và trẻ nhỏ:
o Khó thở.
o Tím tái, đặc biệt khi gắng sức.
o Khó bú hoặc chậm tăng cân.
· Ở trẻ lớn hơn:
o Mệt mỏi, giảm khả năng vận động.
o Nhiễm trùng đường hô hấp tái phát.
o Tím tái kéo dài.
· Biến chứng:
o Suy tim phải.
o Tăng áp động mạch phổi.
o Loạn nhịp tim.
Chẩn đoán
1. Khám lâm sàng:
o Tiếng thổi tim bất thường có thể nghe được.
o Dấu hiệu tím tái hoặc các triệu chứng suy tim.
2. Cận lâm sàng:
o Siêu âm tim (Echocardiography): Hình ảnh tâm nhĩ chung và luồng máu bất thường.
o Điện tâm đồ (ECG): Có thể cho thấy dấu hiệu gắng sức của tim phải.
o X-quang ngực: Tim lớn, tăng tuần hoàn phổi.
o Thông tim: Được sử dụng để đánh giá chi tiết giải phẫu và áp lực trong tim.
3. Chẩn đoán hình ảnh khác:
o Chụp MRI hoặc CT tim nếu cần đánh giá chi tiết hơn.
Điều trị
1. Phẫu thuật:
o Điều trị chủ yếu là phẫu thuật tái tạo vách ngăn nhĩ để phân chia hai tâm nhĩ và đảm bảo lưu thông máu bình thường.
o Phẫu thuật thường được thực hiện trong giai đoạn trẻ nhỏ để tránh các biến chứng lâu dài.
2. Điều trị nội khoa:
o Kiểm soát suy tim bằng thuốc (thuốc lợi tiểu, thuốc giãn mạch).
o Hỗ trợ điều trị nhiễm trùng hoặc các biến chứng hô hấp.
3. Theo dõi lâu dài:
o Định kỳ đánh giá tim và động mạch phổi sau phẫu thuật để kiểm tra chức năng và phát hiện biến chứng.
Tiên lượng
· Nếu được phát hiện và điều trị sớm, đặc biệt là phẫu thuật kịp thời, trẻ có thể phát triển gần như bình thường.
· Nếu không được điều trị, tâm nhĩ chung có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy tim, tăng áp động mạch phổi và tử vong sớm.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2025
