GIẢI TRÌNH TỰ GEN TOÀN BỘ

Whole Genome Sequencing - WGS

Giải trình tự gen toàn bộ (WGS) là một kỹ thuật phân tích toàn bộ bộ gen của một người, giúp phát hiện đột biến gen, biến thể số lượng bản sao (CNV), bất thường nhiễm sắc thể, từ đó hỗ trợ chẩn đoán bệnh di truyền, ung thư và các rối loạn hiếm gặp.

1. Giải trình tự gen toàn bộ là gì?

WGS sử dụng công nghệ giải trình tự thế hệ mới (NGS - Next Generation Sequencing) để đọc toàn bộ 3 tỷ cặp base trong DNA của con người. Phương pháp này cung cấp cái nhìn toàn diện về hệ gen, giúp phát hiện các đột biến nhỏ (SNV), mất/duplication (CNV), chuyển đoạn và đột biến hiếm.

So sánh WGS với các phương pháp khác:

Phương pháp Phạm vi Phát hiện CNV lớn Chuyển đoạn Thời gian

phân tích đột biến nhỏ (SNV) có kết quả

Karyotype Toàn bộ X √ (>5 Mb) √ 1-2 tuần

nhiễm sắc thể

Microarray Vùng bất X √ (50 kb - 5 Mb) X 1-2 tuần

thường trên gen

WES (Giải trình Vùng mã √ X (hạn chế) X 3-6 tuần

tự Exome toàn bộ) hóa (exon) (~1% gen)

WGS (Giải trình tự Toàn bộ DNA √ √ (từ vài kb) √ -8 tuần

toàn bộ gen)

2. Khi nào cần xét nghiệm WGS?

WGS được chỉ định trong các trường hợp:

Bệnh di truyền chưa xác định nguyên nhân (bệnh hiếm, rối loạn phát triển).

Nghi ngờ hội chứng di truyền nhưng xét nghiệm khác chưa phát hiện rõ ràng.

Rối loạn phát triển thần kinh (tự kỷ, chậm phát triển, động kinh di truyền).

Bệnh ung thư di truyền (BRCA1/2, TP53, APC…).

Sảy thai liên tiếp, vô sinh không rõ nguyên nhân.

Y học cá nhân hóa – dự đoán nguy cơ bệnh và đáp ứng thuốc.

3. Quy trình xét nghiệm WGS

1️. Lấy mẫu DNA: Máu, nước bọt hoặc mô sinh thiết.

2️. Tách chiết DNA và chuẩn bị thư viện gen.

3️. Giải trình tự bằng công nghệ NGS.

4️. Phân tích dữ liệu sinh học để phát hiện đột biến.

5️. Bác sĩ di truyền tư vấn kết quả.

4. Ưu điểm và hạn chế của WGS

Ưu điểm:

·                     Phạm vi rộng nhất, phân tích toàn bộ hệ gen.

·                     Phát hiện cả đột biến nhỏ (SNV), CNV, chuyển đoạn.

·                     Hỗ trợ y học cá nhân hóa, dự đoán nguy cơ bệnh.

Hạn chế:

·                     Chi phí cao (10 – 50 triệu VNĐ tùy cơ sở).

·                     Lượng dữ liệu lớn, cần chuyên gia phân tích.

·                     Có thể phát hiện biến thể chưa rõ ý nghĩa (VUS), gây khó khăn khi tư vấn.

5. Xét nghiệm WGS ở đâu và chi phí?

WGS có thể thực hiện tại các bệnh viện lớn và trung tâm di truyền như:

Bệnh viện Bạch Mai, Vinmec, Đại học Y Dược, FV Hospital...

Chi phí khoảng 10 – 50 triệu VNĐ, tùy loại phân tích.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025