TIÊU CHUẨN JONES

Tiêu chuẩn Jones trong chẩn đoán thấp tim cấp

Tiêu chuẩn Jones được sử dụng để chẩn đoán thấp tim cấp (Rheumatic Fever - RF), một bệnh viêm do phản ứng miễn dịch sau nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes), thường xảy ra sau viêm họng hoặc sốt ban đỏ.

1. Tiêu chuẩn Jones sửa đổi (2020 - AHA/ACC)

Chẩn đoán thấp tim cấp dựa trên:
- Bằng chứng nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A gần đây (Xét nghiệm ASO, test nhanh Streptococcus A, cấy họng dương tính)
- + 2 tiêu chuẩn chính hoặc 1 tiêu chuẩn chính + 2 tiêu chuẩn phụ

2. Các tiêu chuẩn Jones

a. Tiêu chuẩn chính (Major criteria)

- Viêm tim (Carditis)

·                     Viêm nội tâm mạc, cơ tim, màng ngoài tim (có thể gây hở van hai lá, hẹp van hai lá sau này).

·                     Tiếng thổi Carey Coombs.

·                     Bằng chứng viêm trên siêu âm tim.

- Viêm khớp di chuyển (Migratory Polyarthritis)

·                     Sưng, nóng, đỏ, đau các khớp lớn (gối, cổ chân, cổ tay, khuỷu tay).

·                     Di chuyển từ khớp này sang khớp khác.

- Múa giật Sydenham (Sydenham's Chorea)

·                     Cử động không tự chủ, không kiểm soát, tăng khi căng thẳng.

·                     Gặp muộn (sau viêm họng 1-6 tháng).

- Hồng ban vòng (Erythema Marginatum)

·                     Ban đỏ hồng, hình vòng cung, bờ rõ, không ngứa.

·                     Xuất hiện ở thân mình, không có ở mặt.

- Nốt dưới da (Subcutaneous Nodules)

·                     Cục tròn, nhỏ, cứng, không đau, thường nằm trên xương hoặc gân.

·                     Hiếm gặp nhưng đặc hiệu.

b. Tiêu chuẩn phụ (Minor criteria)

- Lâm sàng:

·                     Sốt > 38.5°C (thấp tim cấp).

·                     Đau khớp (arthralgia, chỉ dùng nếu chưa có viêm khớp trong tiêu chuẩn chính).

- Cận lâm sàng:

·                     Viêm tăng cao: CRP, ESR (tốc độ lắng hồng cầu).

·                     Khoảng PR kéo dài trên điện tim.

3. Các nhóm nguy cơ

·                     Nguy cơ thấp: Cần tiêu chuẩn chặt hơn.

·                     Nguy cơ trung bình/cao: Dễ mắc hơn, có thể chẩn đoán khi viêm khớp đơn giản hoặc viêm tim nhẹ.

4. Tóm tắt chẩn đoán

- Có bằng chứng nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A + (2 chính) hoặc (1 chính + 2 phụ) → Chẩn đoán thấp tim cấp.

-  Lưu ý:

·                     Bệnh nhân có múa giật Sydenham đơn độc hoặc viêm tim mạn vẫn có thể là thấp tim.

·                     Thấp tim có thể gây tổn thương tim mạn tính (bệnh van tim hậu thấp) nếu không điều trị đúng.

5. Điều trị thấp tim cấp

- Diệt liên cầu khuẩn: Penicillin G Benzathine (tiêm bắp 1 lần), hoặc Amoxicillin 10 ngày.

- Kháng viêm: Aspirin, Corticosteroid nếu viêm tim nặng.

- Dự phòng tái phát: Tiêm benzathine penicillin G hàng tháng trong 5-10 năm hoặc suốt đời nếu có tổn thương tim.

6. Kết luận

- Tiêu chuẩn Jones giúp phát hiện sớm thấp tim cấp, tránh biến chứng bệnh van tim hậu thấp.

- Điều trị sớm bằng kháng sinh và dự phòng tái phát giúp bảo vệ tim mạch lâu dài.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025