TIÊU CHUẨN JONES
Tiêu chuẩn Jones trong chẩn đoán thấp tim cấp
Tiêu chuẩn Jones được sử dụng để chẩn đoán thấp tim cấp (Rheumatic Fever - RF), một bệnh viêm do phản ứng miễn dịch sau nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes), thường xảy ra sau viêm họng hoặc sốt ban đỏ.
1. Tiêu chuẩn Jones sửa đổi (2020 - AHA/ACC)
Chẩn đoán thấp tim cấp dựa trên:
- Bằng chứng nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A gần đây (Xét nghiệm ASO, test nhanh Streptococcus A, cấy họng dương tính)
- + 2 tiêu chuẩn chính hoặc 1 tiêu chuẩn chính + 2 tiêu chuẩn phụ
2. Các tiêu chuẩn Jones
a. Tiêu chuẩn chính (Major criteria)
- Viêm tim (Carditis)
· Viêm nội tâm mạc, cơ tim, màng ngoài tim (có thể gây hở van hai lá, hẹp van hai lá sau này).
· Tiếng thổi Carey Coombs.
· Bằng chứng viêm trên siêu âm tim.
- Viêm khớp di chuyển (Migratory Polyarthritis)
· Sưng, nóng, đỏ, đau các khớp lớn (gối, cổ chân, cổ tay, khuỷu tay).
· Di chuyển từ khớp này sang khớp khác.
- Múa giật Sydenham (Sydenham's Chorea)
· Cử động không tự chủ, không kiểm soát, tăng khi căng thẳng.
· Gặp muộn (sau viêm họng 1-6 tháng).
- Hồng ban vòng (Erythema Marginatum)
· Ban đỏ hồng, hình vòng cung, bờ rõ, không ngứa.
· Xuất hiện ở thân mình, không có ở mặt.
- Nốt dưới da (Subcutaneous Nodules)
· Cục tròn, nhỏ, cứng, không đau, thường nằm trên xương hoặc gân.
· Hiếm gặp nhưng đặc hiệu.
b. Tiêu chuẩn phụ (Minor criteria)
- Lâm sàng:
· Sốt > 38.5°C (thấp tim cấp).
· Đau khớp (arthralgia, chỉ dùng nếu chưa có viêm khớp trong tiêu chuẩn chính).
- Cận lâm sàng:
· Viêm tăng cao: CRP, ESR (tốc độ lắng hồng cầu).
· Khoảng PR kéo dài trên điện tim.
3. Các nhóm nguy cơ
· Nguy cơ thấp: Cần tiêu chuẩn chặt hơn.
· Nguy cơ trung bình/cao: Dễ mắc hơn, có thể chẩn đoán khi viêm khớp đơn giản hoặc viêm tim nhẹ.
4. Tóm tắt chẩn đoán
- Có bằng chứng nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A + (2 chính) hoặc (1 chính + 2 phụ) → Chẩn đoán thấp tim cấp.
- Lưu ý:
· Bệnh nhân có múa giật Sydenham đơn độc hoặc viêm tim mạn vẫn có thể là thấp tim.
· Thấp tim có thể gây tổn thương tim mạn tính (bệnh van tim hậu thấp) nếu không điều trị đúng.
5. Điều trị thấp tim cấp
- Diệt liên cầu khuẩn: Penicillin G Benzathine (tiêm bắp 1 lần), hoặc Amoxicillin 10 ngày.
- Kháng viêm: Aspirin, Corticosteroid nếu viêm tim nặng.
- Dự phòng tái phát: Tiêm benzathine penicillin G hàng tháng trong 5-10 năm hoặc suốt đời nếu có tổn thương tim.
6. Kết luận
- Tiêu chuẩn Jones giúp phát hiện sớm thấp tim cấp, tránh biến chứng bệnh van tim hậu thấp.
- Điều trị sớm bằng kháng sinh và dự phòng tái phát giúp bảo vệ tim mạch lâu dài.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2025