U TUYẾN YÊN

U tuyến yên là một khối u phát triển bất thường trong tuyến yên, một tuyến nội tiết nhỏ nằm ở đáy não. Tuyến yên đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa nhiều quá trình sinh lý của cơ thể, bao gồm tăng trưởng, sinh sản và chuyển hóa. Khi có u tuyến yên, sự sản xuất hormone của tuyến yên bị ảnh hưởng, dẫn đến nhiều triệu chứng khác nhau.

Cấu tạo và chức năng của tuyến yên

Tuyến yên được chia thành hai thùy chính:

·                     Thùy trước: Sản xuất nhiều loại hormone quan trọng như hormone tăng trưởng (GH), hormone kích thích tuyến giáp (TSH), hormone kích thích vỏ thượng thận (ACTH), prolactin, hormone kích thích nang trứng (FSH) và hormone luteinizing (LH).

·                     Thùy sau: Lưu trữ và tiết ra hai hormone là oxytocin và vasopressin.

Nguyên nhân gây u tuyến yên

Nguyên nhân chính xác của u tuyến yên chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, như:

·                     Di truyền: Một số đột biến gen có thể làm tăng nguy cơ phát triển u tuyến yên.

·                     Tiếp xúc với hóa chất: Một số hóa chất độc hại có thể gây tổn thương tế bào tuyến yên.

·                     Bệnh lý khác: Một số bệnh lý như bệnh đa tuyến nội tiết loại I có thể liên quan đến u tuyến yên.

Các loại u tuyến yên

U tuyến yên được phân loại dựa trên loại tế bào sản xuất ra khối u và loại hormone mà nó tiết ra. Các loại u tuyến yên phổ biến bao gồm:

·                     U tuyến yên tiết prolactin: Gây ra các triệu chứng như mất kinh, tiết sữa ở phụ nữ, rối loạn cương dương ở nam giới.

·                     U tuyến yên tiết GH: Gây ra bệnh to đầu chi (acromegaly) ở người lớn và chứng khổng lồ ở trẻ em.

·                     U tuyến yên tiết ACTH: Gây ra hội chứng Cushing.

·                     U tuyến yên không tiết hormone: Gây ra các triệu chứng do chèn ép các cấu trúc xung quanh như đau đầu, giảm thị lực.

Triệu chứng của u tuyến yên

Các triệu chứng của u tuyến yên phụ thuộc vào loại u và kích thước của khối u. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

·                     Đau đầu: Thường xuất hiện vào buổi sáng và giảm khi ngồi dậy.

·                     Rối loạn thị giác: Mất thị lực ngoại biên, nhìn đôi.

·                     Rối loạn kinh nguyệt: Mất kinh, rong kinh ở phụ nữ.

·                     Rối loạn cương dương: Ở nam giới.

·                     Sữa chảy không do cho con bú: Ở phụ nữ.

·                     Mệt mỏi, yếu cơ.

·                     Thay đổi tâm trạng.

Chẩn đoán u tuyến yên

Để chẩn đoán u tuyến yên, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm sau:

·                     Xét nghiệm máu: Đo nồng độ hormone trong máu.

·                     Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đánh giá kích thước và vị trí của khối u.

·                     Chụp cắt lớp vi tính (CT): Đánh giá cấu trúc của khối u.

·                     Xét nghiệm thị lực: Đánh giá chức năng thị giác.

Điều trị u tuyến yên

Việc điều trị u tuyến yên phụ thuộc vào loại u, kích thước và mức độ xâm lấn của khối u. Các phương pháp điều trị bao gồm:

·                     Phẫu thuật: Cắt bỏ khối u qua mũi hoặc qua sọ.

·                     Xạ trị: Sử dụng tia X để tiêu diệt tế bào ung thư.

·                     Điều trị nội tiết: Sử dụng thuốc để ức chế sự phát triển của khối u.

Biến chứng của u tuyến yên

Nếu không được điều trị kịp thời, u tuyến yên có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như:

·                     Mù: Do khối u chèn ép dây thần kinh thị giác.

·                     Suy tuyến yên: Khi khối u quá lớn và phá hủy quá nhiều tế bào tuyến yên.

·                     Động kinh.

·                     Tăng huyết áp.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2024