HỘI CHỨNG ĐAU THƯỢNG VỊ

Epigastric Pain Syndrome

Hội chứng đau thượng vị là một phân nhóm trong khó tiêu chức năng (Functional Dyspepsia) theo tiêu chuẩn Rome IV, đặc trưng bởi cảm giác đau hoặc nóng rát vùng trên rốn dưới mũi ức, không liên quan đến bữa ăn, không do loét dạ dày – tá tràng hay nguyên nhân thực thể khác.

1. Tiêu chuẩn chẩn đoán (Rome IV - 2016)

Chẩn đoán EPS khi có:

·                     Đau hoặc nóng rát vùng thượng vị ít nhất 1 ngày/tuần

·                     Không cải thiện đáng kể khi đi đại tiện hoặc khi trung tiện

·                     Không liên quan rõ ràng đến bữa ăn (khác với hội chứng đầy bụng sau ăn)

·                     Thời gian triệu chứng ít nhất 3 tháng, khởi phát ít nhất 6 tháng trước đó

Phải loại trừ các nguyên nhân thực thể: loét dạ dày – tá tràng, GERD, ung thư, H. pylori...

2. Cơ chế bệnh sinh

Rối loạn phức tạp, bao gồm:

·                     Tăng cảm giác nội tạng vùng dạ dày

·                     Rối loạn dẫn truyền thần kinh trục não - ruột

·                     Rối loạn vận động dạ dày

·                     Tâm lý: lo âu, trầm cảm

·                     Viêm nhẹ lớp niêm mạc dạ dày sau nhiễm trùng (post-infectious EPS)

·                     Vai trò của Helicobacter pylori (có thể có liên quan)

3. Điều trị

Điều trị EPS thường theo hướng từng bước:

Không dùng thuốc:

·                     Tư vấn – trấn an bệnh nhân

·                     Điều chỉnh chế độ ăn: hạn chế đồ chua, cay, rượu bia, caffeine

·                     Quản lý stress, điều trị lo âu nếu có

Dùng thuốc:

Nhóm thuốc Ví dụ / Ghi chú

PPI (ức chế bơm proton) Omeprazole, Esomeprazole – thử điều trị 4–8 tuần

Chống trầm cảm liều thấp Amitriptyline, Mirtazapine – nếu triệu chứng mạn tính

Thuốc chống lo âu Dùng ngắn hạn nếu có triệu chứng lo âu rõ

Prokinetic (nếu cần) Domperidone, Itopride – khi có triệu chứng chậm tiêu hóa

Diệt H. pylori Nếu dương tính và phù hợp điều kiện điều trị

4. Tiên lượng & theo dõi

·                     Đa số lành tính nhưng mạn tính, dễ tái phát

·                     Không làm tăng nguy cơ ung thư hay loét

·                     Giá trị của sự hiểu biết bệnh và hợp tác bệnh nhân là rất lớn

·                     Tái đánh giá nếu có dấu hiệu báo động: sụt cân, nôn ói kéo dài, thiếu máu, xuất huyết tiêu hoá...

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025