VẸO CỔ BẨM SINH
Vẹo cổ bẩm sinh là tình trạng trẻ sơ sinh có đầu nghiêng sang một bên và quay mặt về bên đối diện, thường do co rút hoặc xơ hóa cơ ức đòn chũm (SCM - Sternocleidomastoid muscle). Đây là dạng vẹo cổ phổ biến nhất ở trẻ nhỏ.
Nguyên nhân gây vẹo cổ bẩm sinh
Vẹo cổ do u cơ ức đòn chũm (Congenital Muscular Torticollis - CMT) (80%)
· Do chấn thương cơ SCM trong quá trình sinh, đặc biệt khi sinh khó, sinh ngôi mông hoặc dùng forceps/hút chân không.
· Thiếu máu cục bộ trong cơ SCM dẫn đến xơ hóa, hình thành một khối u nhỏ, chắc (u cơ ức đòn chũm).
Vẹo cổ do bất thường xương cột sống (10-15%)
· Do dị tật đốt sống cổ bẩm sinh như hội chứng Klippel-Feil (dính đốt sống cổ).
· Cần chẩn đoán phân biệt bằng x quang hoặc MRI.
Vẹo cổ do nguyên nhân khác (5-10%)
· Bất thường tư thế thai nhi trong bụng mẹ.
· Rối loạn thần kinh (như bại não).
· Nhiễm trùng tai, mắt hoặc bất thường về thị giác khiến trẻ nghiêng đầu để bù trừ.
Triệu chứng của vẹo cổ bẩm sinh
Dấu hiệu nhận biết sớm:
Đầu trẻ nghiêng về một bên ngay từ lúc mới sinh hoặc trong vài tuần đầu.
Khối u nhỏ, chắc trong cơ SCM, thường thấy rõ trong tuần 2-4 sau sinh.
Hạn chế quay đầu về một bên.
Mặt trẻ có thể mất cân đối nếu không điều trị sớm.
Nếu không điều trị, có thể gây:
Mất cân đối khuôn mặt, đầu méo (hội chứng đầu phẳng - plagiocephaly).
Biến dạng cột sống cổ, ảnh hưởng tư thế lâu dài.
Chẩn đoán vẹo cổ bẩm sinh
Khám lâm sàng: Quan sát tư thế đầu và kiểm tra cơ SCM.
Siêu âm cơ SCM: Xác định xơ hóa cơ và khối u cơ (nếu có).
Chụp X-quang hoặc MRI (nếu nghi ngờ bất thường cột sống cổ).
Điều trị vẹo cổ bẩm sinh
Điều trị sớm giúp trẻ phục hồi hoàn toàn!
1. Vật lý trị liệu (95% hồi phục nếu can thiệp sớm)
Bài tập kéo giãn cơ SCM (do bác sĩ hướng dẫn)
Massage nhẹ vùng cổ để làm mềm cơ
Thay đổi tư thế ngủ của trẻ để kích thích quay đầu về bên bị hạn chế
Khuyến khích trẻ nhìn và với đồ chơi về bên yếu
2. Phẫu thuật (nếu cần)
Nếu sau 1 năm tập vật lý trị liệu không cải thiện, có thể cần phẫu thuật cắt xơ cơ SCM.
Áp dụng cho trường hợp vẹo cổ nặng, gây biến dạng cột sống hoặc mất cân đối khuôn mặt.
Tiên lượng & Biến chứng
Nếu điều trị sớm (trước 6 tháng tuổi), trẻ có thể hồi phục hoàn toàn.
Nếu không can thiệp, có thể gây biến dạng khuôn mặt, vẹo cột sống và ảnh hưởng vận động lâu dài.
Phòng ngừa & chăm sóc tại nhà
Đặt bé ngủ thay đổi tư thế, tránh tì đè lên một bên đầu.
Tập luyện kéo giãn cổ theo hướng dẫn của bác sĩ.
Đưa trẻ đi khám ngay nếu thấy dấu hiệu nghiêng đầu bất thường.
Lưu ý: Nếu trẻ có vẹo cổ kéo dài hoặc không cải thiện với vật lý trị liệu, cần kiểm tra nguyên nhân khác như dị tật cột sống để có hướng điều trị phù hợp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2025
