HỘI CHỨNG RUỘT NGẮN

Short Bowel Syndrome - SBS

Hội chứng ruột ngắn là tình trạng giảm diện tích hấp thu của ruột non do phẫu thuật cắt đoạn ruột hoặc do bất thường bẩm sinh, dẫn đến kém hấp thu dinh dưỡng nghiêm trọng.

Nguyên nhân

1. Nguyên nhân mắc phải (sau phẫu thuật) (phổ biến nhất)

·                     Cắt đoạn ruột do tắc ruột, thiếu máu nuôi ruột (ví dụ: huyết khối động mạch mạc treo)

·                     Bệnh Crohn nặng (viêm loét ruột không kiểm soát)

·                     Xoắn ruột, lồng ruột, nhồi máu ruột

·                     Chấn thương bụng nặng

·                     Cắt ruột bẩm sinh (trẻ sinh non bị viêm ruột hoại tử - NEC)

2. Nguyên nhân bẩm sinh (hiếm gặp)

·                     Ruột ngắn bẩm sinh (một phần ruột không phát triển)

·                     Hội chứng ruột hẹp

Sinh lý bệnh

Ruột non là cơ quan chính hấp thu chất dinh dưỡng, nếu bị mất đoạn lớn sẽ gây thiếu hụt dinh dưỡng nghiêm trọng.

Tùy vào đoạn ruột bị cắt, mức độ ảnh hưởng khác nhau:

·                     Cắt hỗng tràng → Giảm hấp thu carbohydrate, protein, một số vitamin.

·                     Cắt hồi tràng → Giảm hấp thu muối mật, vitamin B12, gây tiêu chảy, sỏi mật.

·                     Cắt van hồi manh tràng → Tăng nguy cơ tăng sinh vi khuẩn ruột non (SIBO), tiêu chảy nặng hơn.

Triệu chứng

Tiêu chảy nặng, phân lỏng, phân mỡ (steatorrhea)

Sụt cân, suy dinh dưỡng

Thiếu vitamin và khoáng chất

·                     Thiếu vitamin B12 → Thiếu máu hồng cầu to

·                     Thiếu A, D, E, K → Rối loạn đông máu, loãng xương

·                     Thiếu Fe, Zn → Mệt mỏi, rụng tóc, dễ nhiễm trùng
  Mất nước, mất điện giải

·                     Sỏi mật, sỏi thận (do rối loạn hấp thu oxalate)

Chẩn đoán

Xét nghiệm máu: Đánh giá thiếu dinh dưỡng, điện giải

Xét nghiệm phân: Định lượng mỡ trong phân

Nội soi ruột non: Kiểm tra mức độ tổn thương

Chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI): Đánh giá chiều dài ruột còn lại

Điều trị

Điều chỉnh chế độ ăn

·                     Ăn nhiều bữa nhỏ, giàu protein, ít carbohydrate khó tiêu

·                     Tránh lactose nếu có kém hấp thu

·                     Bổ sung vitamin tan trong dầu (A, D, E, K), B12

·                     Uống nhiều nước bù điện giải (ORS, dung dịch muối đường)

Dùng thuốc hỗ trợ

·                     Loperamide, codeine: Giảm tiêu chảy

·                     Cholestyramine: Nếu có tiêu chảy do mất muối mật

·                     Octreotide: Giảm tiết dịch tiêu hóa

·                     Bổ sung enzyme tụy nếu cần

Nuôi dưỡng tĩnh mạch (TPN) nếu kém hấp thu nặng

Ghép ruột non trong trường hợp mất quá nhiều ruột, không đáp ứng điều trị

Tiên lượng và biến chứng

·                     Nếu ruột còn lại đủ dài và có khả năng thích nghi, bệnh nhân có thể phục hồi dần.

·                     Nếu mất quá nhiều ruột, có nguy cơ suy dinh dưỡng mạn tính, lệ thuộc dinh dưỡng tĩnh mạch, thậm chí suy gan do TPN kéo dài.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025