RỐI LOẠN TIỀN ĐÌNH

Tiền đình là gì?

Hệ thống tiền đình nằm ở tai trong, có vai trò giữ thăng bằng cơ thể, giúp điều chỉnh tư thế, phối hợp cử động mắt và đầu. Khi bị rối loạn tiền đình, người bệnh dễ bị chóng mặt, mất thăng bằng, buồn nôn.

1. Nguyên nhân gây rối loạn tiền đình

Có nhiều nguyên nhân, được chia thành hai nhóm chính:

Rối loạn tiền đình ngoại biên (Peripheral Vestibular Disorders)

·                     Viêm dây thần kinh tiền đình: thường do virus (như cúm, COVID-19).

·                     Bệnh Meniere: do rối loạn dịch trong ốc tai, gây ù tai, mất thính lực.

·                     Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV - Benign Paroxysmal Positional Vertigo): do sỏi tai trong di chuyển bất thường.

·                     Chấn thương đầu: gây tổn thương tai trong.

·                     Tác dụng phụ của thuốc: một số thuốc như kháng sinh nhóm aminoglycoside, lợi tiểu mạnh có thể gây tổn thương tiền đình.

Rối loạn tiền đình trung ương (Central Vestibular Disorders)

·                     Tai biến mạch máu não (đột quỵ): thiếu máu nuôi vùng não kiểm soát tiền đình.

·                     U não, thoái hóa thần kinh: gây chèn ép hệ thống tiền đình.

·                     Bệnh lý cột sống cổ: thoái hóa đốt sống cổ ảnh hưởng đến tuần hoàn não.

·                     Tăng huyết áp, thiếu máu, rối loạn chuyển hóa (đái tháo đường, rối loạn lipid máu).

2. Triệu chứng của rối loạn tiền đình

·                     Chóng mặt, quay cuồng, mất thăng bằng, dễ ngã.

·                     Buồn nôn, nôn, đặc biệt khi thay đổi tư thế.

·                     Ù tai, giảm thính lực (thường gặp trong bệnh Meniere).

·                     Đau đầu, rối loạn thị giác (nhìn mờ, hoa mắt).

·                     Đổ mồ hôi nhiều, da tái xanh.

·                     Khó tập trung, mệt mỏi kéo dài.

3. Chẩn đoán rối loạn tiền đình

Bác sĩ có thể chỉ định:

·                     Khám lâm sàng: kiểm tra phản xạ mắt, dáng đi, thăng bằng.

·                     Xét nghiệm máu: kiểm tra rối loạn chuyển hóa (đường huyết, mỡ máu).

·                     Chụp MRI hoặc CT-scan: phát hiện tổn thương não, tai trong.

·                     Đo điện thế tiền đình (VNG, ENG): đánh giá chức năng tiền đình.

4. Điều trị rối loạn tiền đình

Điều trị nguyên nhân

·                     Kiểm soát tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu.

·                     Nếu do sỏi tai (BPPV): thực hiện bài tập Epley để đưa sỏi về vị trí bình thường.

Điều trị triệu chứng

Thuốc

·                     Dimenhydrinate (Dramamine), Meclizine: giảm chóng mặt, buồn nôn.

·                     Betahistine (Serc): cải thiện tuần hoàn tai trong.

·                     Diazepam (Valium): dùng khi chóng mặt nặng (chỉ dùng ngắn hạn).

·                     Vitamin B6, vitamin B12: hỗ trợ hệ thần kinh.

Tập luyện & Phục hồi tiền đình

·                     Bài tập mắt, đầu, tư thế để tăng khả năng thích nghi.

·                     Yoga, đi bộ, đạp xe giúp cải thiện tuần hoàn não.

Chế độ ăn uống & sinh hoạt

·                     Uống đủ nước, tránh rượu, cà phê, thuốc lá.

·                     Ăn nhạt hơn, giảm muối nếu bị bệnh Meniere.

·                     Tránh thay đổi tư thế đột ngột (đứng dậy từ từ).

Khi nào cần đi khám ngay?

·                     Chóng mặt kèm yếu liệt tay chân, nói khó (có thể là đột quỵ).

·                     Chóng mặt kéo dài >1 tuần, không đỡ dù đã nghỉ ngơi.

·                     Ù tai, mất thính lực, đau đầu dữ dội.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025