TẮC ĐỘNG MẠCH PHỔI
Tắc động mạch phổi (hay còn gọi là thuyên tắc phổi) là một tình trạng cấp cứu y tế xảy ra khi một hoặc nhiều động mạch phổi bị tắc nghẽn bởi một cục máu đông. Cục máu đông này thường di chuyển từ các tĩnh mạch sâu ở chân hoặc khung chậu lên phổi.
Nguyên nhân chính
· Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Cục máu đông hình thành trong các tĩnh mạch sâu, thường ở chân, sau đó di chuyển lên phổi.
· Các yếu tố nguy cơ:
o Phẫu thuật lớn, đặc biệt là phẫu thuật ở chân hoặc vùng chậu.
o Chấn thương nặng.
o Ung thư.
o Ngồi lâu một chỗ (ví dụ: đi máy bay đường dài).
o Mang thai và thời kỳ hậu sản.
o Sử dụng thuốc tránh thai hoặc hormone thay thế.
o Béo phì.
o Tuổi cao.
Quá trình hình thành cục máu đông và tắc nghẽn động mạch phổi
Triệu chứng
Các triệu chứng của tắc động mạch phổi có thể rất đa dạng và phụ thuộc vào kích thước của cục máu đông và phần nào của động mạch phổi bị tắc nghẽn. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
· Khó thở đột ngột: Đây là triệu chứng thường gặp nhất.
· Đau ngực: Đau thường tăng khi hít vào và có thể lan ra vai hoặc cánh tay.
· Ho: Có thể ho ra máu.
· Chóng mặt, ngất xỉu.
· Tim đập nhanh.
· Sưng chân.
Biến chứng
Nếu không được điều trị kịp thời, tắc động mạch phổi có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:
· Suy tim phải: Do tăng áp lực trong động mạch phổi.
· Sốc tim: Tim không đủ khả năng bơm máu đi nuôi cơ thể.
· Tử vong.
Chẩn đoán
Để chẩn đoán tắc động mạch phổi, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm sau:
· Điện tâm đồ (ECG): Đánh giá nhịp tim và hoạt động của tim.
· X quang ngực: Có thể phát hiện các bất thường ở phổi.
· Siêu âm Doppler: Đánh giá dòng máu trong các tĩnh mạch sâu.
· CT scan: Cung cấp hình ảnh chi tiết về phổi và các mạch máu.
· Chụp mạch phổi: Đánh giá trực tiếp tình trạng tắc nghẽn của động mạch phổi.
Điều trị
Mục tiêu của điều trị là ngăn chặn sự phát triển của cục máu đông, hòa tan cục máu đông và ngăn ngừa tái phát. Các phương pháp điều trị bao gồm:
· Kháng đông: Dùng thuốc để ngăn ngừa hình thành cục máu đông mới và làm tan cục máu đông đã có.
· Hòa tan cục máu đông: Sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để hòa tan cục máu đông.
· Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, có thể cần phẫu thuật để loại bỏ cục máu đông hoặc đặt lọc tĩnh mạch để ngăn chặn cục máu đông di chuyển lên phổi.
Phòng ngừa
Để phòng ngừa tắc động mạch phổi, bạn nên:
· Vận động thường xuyên: Đặc biệt là khi ngồi lâu một chỗ.
· Mang vớ y khoa: Nếu có nguy cơ cao bị huyết khối tĩnh mạch sâu.
· Điều trị các bệnh lý nền: Như ung thư, tim mạch.
· Thay đổi lối sống: Giảm cân, bỏ hút thuốc.
Tắc động mạch phổi là một tình trạng cấp cứu y tế. Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc người thân bị tắc động mạch phổi, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2024
