HOÁN VỊ ĐẠI ĐỘNG MẠCH

Hoán vị đại động mạch (Transposition of the Great Arteries - TGA) là một dị tật tim bẩm sinh nghiêm trọng, trong đó hai động mạch lớn của tim - động mạch chủ (aorta) và động mạch phổi (pulmonary artery) - bị đảo ngược vị trí. Điều này làm thay đổi cách máu lưu thông trong cơ thể, gây thiếu oxy nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.

Phân loại Hoán vị Đại Động Mạch

Có hai loại chính:

1.                 Hoán vị đại động mạch đơn thuần (D-TGA – Dextro-Transposition of the Great Arteries)

o                  Động mạch chủ xuất phát từ tâm thất phải, thay vì tâm thất trái.

o                  Động mạch phổi xuất phát từ tâm thất trái, thay vì tâm thất phải.

o                  Hậu quả: Máu giàu oxy từ phổi chỉ quay trở lại phổi, trong khi máu nghèo oxy từ cơ thể chỉ quay trở lại cơ thể → không có sự trao đổi oxy, dẫn đến tím nặng.

2.                 Hoán vị đại động mạch có sửa chữa (L-TGA – Levo-Transposition of the Great Arteries)

o                  Ít nghiêm trọng hơn vì tâm thất cũng bị đảo ngược, giúp duy trì lưu lượng máu gần như bình thường.

o                  Tuy nhiên, theo thời gian, tâm thất phải (vốn không được thiết kế để bơm máu đi toàn cơ thể) có thể suy yếu → suy tim.

Triệu chứng

·                     Tím tái nặng ngay sau sinh

·                     Thở nhanh, khó thở

·                     Lười bú, chậm tăng cân

·                     Ngón tay, ngón chân tím tái

Nếu không có lỗ thông liên thất (VSD), lỗ bầu dục hoặc ống động mạch còn mở để giúp máu trộn lẫn, trẻ sơ sinh có thể tử vong rất nhanh.

Chẩn đoán

·                     Siêu âm tim thai: Có thể phát hiện từ khi còn trong bụng mẹ.

·                     Siêu âm tim sau sinh: Xác nhận chẩn đoán.

·                     X-quang ngực: Có thể thấy bóng tim đặc trưng ("Egg-on-a-string" – hình trứng trên dây).

Điều trị

·                     Thuốc prostaglandin (PGE1): Giữ ống động mạch mở để máu giàu oxy có thể trộn lẫn.

·                     Phẫu thuật Rashkind (BAS – Balloon Atrial Septostomy): Mở rộng lỗ bầu dục để giúp trộn máu tạm thời.

·                     Phẫu thuật chuyển gốc động mạch (Arterial Switch Operation – ASO): Là phương pháp điều trị triệt để, thường được thực hiện trong những tuần đầu sau sinh.

Tiên lượng

Sau phẫu thuật ASO thành công, trẻ có thể có cuộc sống bình thường, nhưng cần theo dõi lâu dài để kiểm tra chức năng tim. Nếu không phẫu thuật, D-TGA gây tử vong rất sớm.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025