THIẾU VITAMIN B12

Vitamin B12 deficiency

Thiếu vitamin B12 (cobalamin) là tình trạng cơ thể không có đủ B12 để duy trì chức năng thần kinh, tạo hồng cầu và tổng hợp DNA. Nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến thiếu máu hồng cầu to, rối loạn thần kinh và các biến chứng khác.

Nguyên nhân thiếu vitamin B12

1.                 Do hấp thu kém

o                  Thiếu yếu tố nội tại (Intrinsic Factor) → Gây thiếu máu ác tính (Pernicious anemia).

o                  Bệnh lý dạ dày: Viêm teo dạ dày, cắt dạ dày.

o                  Bệnh ruột non: Bệnh Crohn, Celiac, cắt hồi tràng.

o                  Nhiễm vi khuẩn hoặc ký sinh trùng: Tăng sinh vi khuẩn ruột non (SIBO), nhiễm sán dải cá (Diphyllobothrium latum).

2.                 Chế độ ăn thiếu B12

o                  Ăn chay nghiêm ngặt (B12 chỉ có trong thực phẩm động vật).

o                  Suy dinh dưỡng, kém hấp thu.

3.                 Dùng thuốc gây thiếu B12

o                  Metformin (dùng lâu dài ở bệnh nhân đái tháo đường).

o                  Thuốc ức chế bơm proton (PPI), kháng H2 (Omeprazole, Ranitidine).

Triệu chứng thiếu vitamin B12

Thiếu máu hồng cầu to (Megaloblastic anemia)

·                     Da xanh xao, mệt mỏi, chóng mặt.

·                     Lưỡi đỏ, viêm lưỡi, viêm miệng.

·                     Giảm huyết áp, tim đập nhanh.

Rối loạn thần kinh

·                     Tê bì, dị cảm ở tay chân.

·                     Mất thăng bằng, yếu cơ.

·                     Giảm trí nhớ, lú lẫn, trầm cảm.

Các triệu chứng khác

·                     Chán ăn, giảm cân.

·                     Tăng sắc tố da (hiếm gặp).

Chẩn đoán

Xét nghiệm máu

·                     Vitamin B12 huyết thanh: < 200 pg/mL (bình thường: 200–900 pg/mL).

·                     Axit methylmalonic (MMA) và homocysteine tăng (nhạy hơn B12 huyết thanh).

·                     Công thức máu: Hồng cầu to, MCV > 100 fL.

·                     Tủy đồ: Tế bào máu non có đặc điểm megaloblastic.

Xác định nguyên nhân

·                     Kháng thể kháng yếu tố nội tại → Thiếu máu ác tính.

·                     Test Schilling (hiếm khi dùng hiện nay).

Điều trị thiếu vitamin B12

Bổ sung B12

·                     Tiêm B12 (Hydroxycobalamin 1,000 mcg): Tiêm bắp hàng ngày trong 1 tuần, sau đó duy trì hàng tháng.

·                     Uống B12 (Cyanocobalamin 1,000–2,000 mcg/ngày): Nếu thiếu do chế độ ăn.

Điều trị nguyên nhân

·                     Thiếu máu ác tính → Tiêm B12 suốt đời.

·                     Dùng Metformin/PPI lâu dài → Cân nhắc bổ sung B12 định kỳ.

·                     Nhiễm ký sinh trùng, SIBO → Điều trị nguyên nhân.

Phòng ngừa

Ăn thực phẩm giàu B12: Thịt bò, cá, trứng, sữa.

Người ăn chay nên bổ sung B12 tổng hợp.

Bệnh nhân có nguy cơ cao (người già, bệnh dạ dày, đái tháo đường dùng Metformin) → Kiểm tra B12 định kỳ.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025