HỘI CHỨNG TĨNH MẠCH CHỦ TRÊN

Hội chứng tĩnh mạch chủ trên là gì?

Hội chứng tĩnh mạch chủ trên (Superior Vena Cava Syndrome - SVCS) là tình trạng tắc nghẽn hoặc chèn ép tĩnh mạch chủ trên, một trong những mạch máu lớn nhất của cơ thể. Tĩnh mạch chủ trên có nhiệm vụ vận chuyển máu từ đầu, cổ, cánh tay và phần trên ngực trở về tim. Khi mạch máu này bị tắc nghẽn, máu khó lưu thông, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây hội chứng tĩnh mạch chủ trên

·                     Khối u: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt là các loại ung thư như phổi, tuyến vú, bạch cầu, lymphoma... Khối u chèn ép hoặc xâm lấn vào tĩnh mạch chủ trên, gây tắc nghẽn.

·                     Huyết khối: Cục máu đông hình thành trong lòng mạch cũng có thể gây tắc nghẽn.

·                     Viêm tĩnh mạch: Viêm nhiễm tĩnh mạch có thể gây sưng và hẹp lòng mạch.

·                     Các nguyên nhân khác: Chấn thương, nhiễm trùng, các bệnh lý về máu, sử dụng sụn nhân tạo...

Triệu chứng của hội chứng tĩnh mạch chủ trên

Các triệu chứng thường xuất hiện từ từ và tăng dần theo thời gian, bao gồm:

·                     Sưng mặt, cổ, cánh tay: Do máu ứ trệ, gây sưng phù ở các vùng này.

·                     Thay đổi màu da: Da ở vùng mặt và cổ có thể trở nên đỏ hoặc tím.

·                     Khó thở: Do áp lực lên các tĩnh mạch ở phổi.

·                     Ho khan: Cũng do áp lực lên các tĩnh mạch ở phổi.

·                     Đau đầu, chóng mặt: Do giảm lượng máu cung cấp lên não.

·                     Sưng tĩnh mạch cổ: Các tĩnh mạch cổ nổi rõ và căng.

·                     Khó nuốt: Do khối u chèn ép vào thực quản.

·                     Giảm thị lực: Do tăng áp lực trong tĩnh mạch võng mạc.

Chẩn đoán

Để chẩn đoán hội chứng tĩnh mạch chủ trên, bác sĩ sẽ dựa vào các thông tin sau:

·                     Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám kỹ lưỡng vùng cổ, ngực và bụng để tìm các dấu hiệu bất thường.

·                     Xét nghiệm máu: Đánh giá chức năng đông máu, tìm dấu hiệu nhiễm trùng.

·                     Chụp x quang: Đánh giá hình ảnh của lồng ngực.

·                     CT scan hoặc MRI: Cho hình ảnh chi tiết về các mạch máu và khối u (nếu có).

·                     Siêu âm Doppler: Đánh giá dòng chảy máu trong tĩnh mạch.

Điều trị

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

·                     Điều trị nguyên nhân gốc:

o                  Ung thư: Hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật để loại bỏ khối u.

o                  Huyết khối: Sử dụng thuốc chống đông để hòa tan cục máu đông.

·                     Điều trị triệu chứng:

o                  Thuốc lợi tiểu: Giúp giảm phù nề.

o                  Oxy: Hỗ trợ hô hấp.

o                  Corticosteroid: Giảm viêm.

·                     Can thiệp mạch: Sử dụng bóng nong hoặc stent để mở rộng lòng mạch.

·                     Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể được chỉ định để loại bỏ khối u hoặc tạo một đường dẫn máu mới.

Biến chứng

Nếu không được điều trị kịp thời, hội chứng tĩnh mạch chủ trên có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

·                     Suy tim: Do tăng áp lực trong tim.

·                     Xuất huyết não: Do cục máu đông di chuyển lên não.

·                     Nhiễm trùng: Do ứ đọng máu.

Phòng ngừa

Để phòng ngừa hội chứng tĩnh mạch chủ trên, bạn nên:

·                     Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt đối với những người có yếu tố nguy cơ như ung thư.

·                     Điều trị sớm các bệnh lý mãn tính: Như bệnh tim mạch, tiểu đường...

·                     Sống lành mạnh: Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2024