LƯỠI TỤT RA SAU

Glossoptosis

Định nghĩa

Glossoptosis là tình trạng lưỡi tụt ra phía sau và có thể gây tắc nghẽn đường thở, đặc biệt khi bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa. Đây thường là một phần của hội chứng Pierre Robin hoặc có thể xuất hiện do các nguyên nhân khác.

Nguyên nhân

1.                 Bẩm sinh:

o                  Hội chứng Pierre Robin (Pierre Robin Sequence - PRS): Bao gồm ba đặc điểm chính:

§                Hàm dưới nhỏ (micrognathia hoặc retrognathia).

§                Lưỡi tụt ra sau (glossoptosis).

§                Tắc nghẽn đường thở +/- hở hàm ếch.

o                  Hội chứng Down (trisomy 21) hoặc các hội chứng di truyền khác.

o                  Teo cơ bẩm sinh hoặc rối loạn thần kinh cơ.

2.                 Mắc phải:

o                  Tổn thương thần kinh sọ: Liên quan đến dây thần kinh hạ thiệt (XII) hoặc các bệnh lý ảnh hưởng đến trương lực cơ của lưỡi.

o                  Chấn thương vùng sọ mặt gây mất cân bằng vị trí của lưỡi.

o                  Phẫu thuật vùng miệng-hàm-mặt (ví dụ: sau cắt bỏ khối u, phẫu thuật chỉnh hình xương hàm dưới).

Hậu quả

·                     Tắc nghẽn đường thở: Gây suy hô hấp, đặc biệt ở trẻ sơ sinh.

·                     Khó khăn trong ăn uống: Trẻ có thể bị sặc, nuốt khó.

·                     Rối loạn phát triển ngôn ngữ và chức năng nuốt (ở trẻ lớn hơn).

·                     Ngủ ngáy và hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA).

Chẩn đoán

·                     Lâm sàng: Quan sát tư thế lưỡi khi trẻ nằm ngửa, các dấu hiệu suy hô hấp.

·                     Nội soi mũi họng: Kiểm tra mức độ tắc nghẽn do lưỡi tụt.

·                     Hình ảnh học: X-quang hoặc MRI đánh giá cấu trúc hàm và lưỡi.

·                     Đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Nếu nghi ngờ hội chứng ngưng thở khi ngủ.

Điều trị

1.                 Điều trị bảo tồn:

o                  Tư thế nằm nghiêng hoặc nằm sấp: Giúp lưỡi không tụt ra sau.

o                  Thiết bị hỗ trợ đường thở: Dụng cụ đẩy lưỡi hoặc ống thông mũi-họng.

o                  Liệu pháp ngôn ngữ và vận động miệng: Cải thiện chức năng lưỡi.

2.                 Phẫu thuật (nếu cần):

o                  Phẫu thuật kéo dài xương hàm dưới (Mandibular Distraction Osteogenesis - MDO): Giúp đưa hàm dưới ra trước, giảm tụt lưỡi.

o                  Đóng hở hàm ếch (nếu có).

o                  Nội khí quản hoặc mở khí quản: Trong trường hợp nặng gây suy hô hấp.

Kết luận

Glossoptosis có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Việc phát hiện sớm và can thiệp thích hợp (bao gồm thay đổi tư thế, dụng cụ hỗ trợ hoặc phẫu thuật nếu cần) là rất quan trọng để đảm bảo chức năng hô hấp và phát triển bình thường.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025