DÒ ĐỘNG TĨNH MẠCH NÃO

Tổng quan

Dò động tĩnh mạch não (AVF) là một rối loạn mạch máu hiếm gặp trong đó có sự kết nối bất thường trực tiếp giữa động mạch và tĩnh mạch trong não mà không qua mạng lưới mao mạch. Điều này có thể dẫn đến tăng áp lực tĩnh mạch, chảy máu não và tổn thương thần kinh.

Nguyên nhân & Yếu tố nguy cơ

·                     Bẩm sinh: Một số trường hợp AVF là do bất thường trong sự phát triển của hệ mạch máu não từ khi sinh ra.

·                     Mắc phải: Có thể xảy ra do:

o                  Chấn thương sọ não.

o                  Phẫu thuật hoặc can thiệp y khoa vào mạch máu.

o                  Huyết khối tĩnh mạch não.

o                  Các bệnh lý mạch máu như dị dạng mạch máu não hoặc bệnh Moyamoya.

Triệu chứng

Các triệu chứng phụ thuộc vào kích thước và vị trí của AVF, bao gồm:

·                     Đau đầu mạn tính hoặc dữ dội đột ngột nếu có xuất huyết.

·                     Ù tai theo nhịp mạch (cảm giác có tiếng mạch đập trong tai).

·                     Động kinh do kích thích vỏ não.

·                     Yếu liệt hoặc mất cảm giác ở một phần cơ thể.

·                     Rối loạn thị giác, song thị hoặc mất thị lực nếu AVF ảnh hưởng đến vùng thị giác.

·                     Chảy máu não (xuất huyết nội sọ), có thể gây đột quỵ.

Chẩn đoán

·                     Chụp CT hoặc MRI não: Giúp phát hiện tổn thương mạch máu và xuất huyết não nếu có.

·                     Chụp mạch số hóa xóa nền (DSA - Digital Subtraction Angiography): Tiêu chuẩn vàng để xác định vị trí và đặc điểm AVF.

·                     Siêu âm Doppler xuyên sọ: Có thể hỗ trợ đánh giá dòng chảy mạch máu bất thường.

Điều trị

·                     Theo dõi: Dành cho trường hợp nhỏ, không triệu chứng và ít nguy cơ chảy máu.

·                     Can thiệp nội mạch (tắc mạch): Dùng ống thông đưa vật liệu tắc mạch (keo sinh học, coil) vào để đóng luồng thông bất thường.

·                     Phẫu thuật: Khi AVF lớn hoặc có nguy cơ vỡ cao mà không thể điều trị bằng nội mạch.

·                     Xạ phẫu Gamma Knife: Dùng tia gamma tập trung để làm xơ hóa mạch máu bất thường, áp dụng cho tổn thương nhỏ.

Tiên lượng & Biến chứng

·                     Nếu không được điều trị, AVF có thể tiến triển gây chảy máu não, đột quỵ hoặc suy giảm chức năng thần kinh nghiêm trọng.

·                     Nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, tiên lượng thường tốt, đặc biệt với các phương pháp can thiệp ít xâm lấn như tắc mạch hoặc xạ phẫu.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025