DỊ ỨNG THỨC ĂN
Dị ứng thức ăn là gì?
Dị ứng thức ăn khi hệ thống miễn dịch của một người phản ứng như thể một số thức ăn có hại đối với cơ thể. Nếu một người ăn hoặc chạm vào thức ăn đó, họ có thể bị phản ứng dị ứng. Trong một số trường hợp hít một ít hạt nhỏ thức ăn cũng có thể gây phản ứng. Hầu hết các phản ứng dị ứng xảy ra trong vòng 5 phút đến 1 giờ sau khi ăn hoặc chạm vào thức ăn. Các thức ăn phổ biến nhất mà người bị dị ứng là:
- Sữa và thức ăn có chứa sữa như kem và bơ (được gọi là các thực phẩm làm từ sữa).
- Trứng.
- Lúa mì.
- Đậu nành.
- Đậu phụng.
- Các loại hạt cây như quả hạnh, hạt điều.
- Cá.
- Các loại động vật có vỏ như tôm, hàu.
- Hạt mè.
Một người có thể bị dị ứng một hoặc nhiều loại thức ăn. Đôi khi, thật khó có thể kết luận bạn có thật sự bị dị ứng thức ăn hay không. Bạn có thể bị bệnh sau khi ăn một số thức ăn vì những lý do khác. Chẳng hạn, bạn có thể bị ợ nóng sau khi ăn thức ăn có nhiều gia vị hoặc bị nôn mửa và tiêu chảy do ngộ độc thức ăn. Một số người bị vấn đề được gọi là “không dung nạp đường lactose” làm cho khó tiêu hóa sữa hoặc những thực phẩm được làm từ sữa. Nhưng những biểu hiện này không phải dị ứng thức ăn.
Các triệu chứng của dị ứng thức ăn là gì?
Các triệu chứng của dị ứng thức ăn có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng.
Các triệu chứng nhẹ có thể là:
- Nổi mề đay.
- Da đỏ hoặc sưng.
- Mắt ngứa, chảy nước mắt hoặc sưng.
- Chảy mũi nước hoặc hắt hơi.
Các triệu chứng nặng cũng được gọi là “phản ứng phản vệ”. Có thể là:
- Họng sưng.
- Thở khò khè, ho nhiều hoặc khó thở.
- Nôn mửa hoặc bị tiêu chảy.
- Chóng mặt hoặc ngất.
- Tử vong.
Các triệu chứng có thể khác nhau từ người này đến người khác. Cũng vậy, mỗi lần một người có thể có các triệu chứng khác nhau khi họ bị phản ứng dị ứng.
Có xét nghiệm nào đối với dị ứng thức ăn hay không?
Có. Bác sĩ có thể sử dụng 2 loại xét nghiệm khác nhau để trả lời bạn có bị dị ứng thức ăn hay không. Bạn và bác sĩ quyết định loại nào tốt nhất đối với bạn.
- Xét nghiệm da
Hầu hết các xét nghiệm da có lẩy da của bạn bằng 1 dụng cụ có chứa 1 lượng nhỏ thức ăn. Nếu da của bạn bị 1 gờ đỏ, ngứa giống như bị muỗi cắn, điều này có nghĩa bạn bị dị ứng với loại thức ăn đó. Một số dụng cụ có thể xét nghiệm dị ứng đối với nhiều thức ăn khác nhau cùng một lúc.
- Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu đối với dị ứng thức ăn tìm các kháng thể (protein) được gọi là “IgE” do cơ thể tạo ra khi có phản ứng dị ứng. Đôi khi, khó có thể chỉ ra loại thức ăn mà bạn bị dị ứng. Ghi lại các loại thức ăn bạn đã ăn và các triệu chứng bạn bị sẽ có ích.
Tôi có nên đi khám bác sĩ hay không?
Có. Nếu bạn nghĩ bạn đang bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng, hãy gọi cấp cứu (115). Đừng cố gắng tự đi đến bệnh viện.
Các phản ứng dị ứng được điều trị bằng cách nào?
Thuốc điều trị tốt nhất đối với phản ứng nặng là “epinephrine” (adrenaline). Bạn cần mang theo epinephrine để bạn có thể điều trị phản ứng nghiêm trọng nếu nó xảy ra.
- Bác sĩ có thể kê đơn một dụng cụ được gọi là “kim tự tiêm” (ví dụ EpiPen). Dụng cụ này có 1 liều tiêm epinephrine mà bạn có thể tự tiêm. Nếu bạn có kim tự tiêm này hãy mang theo bạn mọi lúc. Sử dụng ngay nếu bạn nghĩ bạn đang bị phản ứng nặng. Nếu bạn không chắc phản ứng của bạn nặng như thế nào, tốt hơn hãy sử dụng kim tự tiêm khi các triệu chứng có thể nặng hơn nhanh. Sau khi bạn sử dụng kim tự tiêm, hãy gọi cấp cứu. Vì các triệu chứng có thể xuất hiện lại và bạn có thể cần điều trị thêm tại bệnh viện.
- Bác sĩ cũng có thể kê đơn một loại thuốc được gọi là thuốc kháng histamin như cetirizine (Zyrtec) hoặc diphenhydramine (Benadryl). Bạn có thể mua những loại thuốc này không cần kê đơn. Những thuốc này có thể làm giảm các triệu chứng dị ứng thức ăn nhẹ như ngứa và mề đay. Các thuốc này không điều trị các triệu chứng nặng (sốc phản vệ).
Dị ứng thức ăn có thể được chữa lành hay không?
Cho đến nay, không có điều trị triệt để đối với dị ứng thức ăn. Một phương pháp điều trị được gọi là “liệu pháp miễn dịch bằng đường uống” có thể làm giảm nguy cơ phản ứng dị ứng nếu một người bị phơi nhiễm tình cờ đối với một thức ăn. Liệu pháp miễn dịch bằng đường uống là sử dụng một lượng nhỏ thức ăn theo cách được kiểm soát. Điều trị được bắt đầu tại phòng khám hoặc tại bệnh viện, nơi bạn có thể được theo dõi và được điều trị nếu bạn bị phản ứng. Sau đó, bạn tiếp tục dùng liều hàng ngày tại nhà. Mục tiêu là tăng “liều” của thức ăn rất chậm theo thời gian, vì vậy hệ thống miễn dịch của bạn không phản ứng với thức ăn đó. Mỗi lần tăng liều được tiến hành tại phòng khám hoặc tại bệnh viện.
Điều trị này đi kèm nguy cơ và có thể không làm cho dị ứng hết hoàn toàn. Nhưng điều trị này có thể là một chọn lựa trong một số tình huống.
Có thể dự phòng được các phản ứng dị ứng hay không?
Có. Bạn có thể dự phòng phản ứng dị ứng bằng cách không ăn các thức ăn mà bạn bị dị ứng. Ngay cả ăn một tí thức ăn có thể gây phản ứng lớn. Kế hoạch dự phòng dị ứng thức ăn là:
- Biết cách tránh thức ăn mà bạn bị dị ứng bằng cách đọc các nhãn thành phần thức ăn.
- Hãy báo nhà hàng về dị ứng thức ăn của bạn nếu bạn đi ăn ngoài.
- Biết khi nào cần sự giúp đỡ khi bị phản ứng.
- Mang theo kim tự tiêm epinephrine mọi lúc.
- Mang vòng đeo tay y tế để báo cho mọi người biết về dị ứng của bạn.
Cuộc sống của bạn sẽ như thế nào?
Hầu hết những người bị dị ứng thức ăn có khả năng sống cuộc sống bình thường. Nhưng bạn có thể cần một số thay đổi trong cuộc sống của bạn. Bạn cần kế hoạch dự phòng dị ứng thức ăn. Bạn có thể bị dị ứng thức ăn suốt đời.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2024