HEN TRẺ EM

Hen (suyễn) là gì?

Các triệu chứng của hen có thể nhẹ hoặc nặng. Có thể xuất hiện rồi hết. “Cơn” hen khi các triệu chứng bắt đầu đột ngột. Bệnh có thể đe dọa tính mạng. Bệnh xảy ra khi các đường thở trong phổi bị hẹp lại và bị viêm.

Hen có thể có tính gia đình.

Các triệu chứng của hen là gì?

Các triệu chứng của hen có thể là:

- Thở khò khè hay thở ồn ào.

- Ho, thường về đêm hoặc sáng sớm hoặc khi gắng sức.

- Cảm giác bóp nghẹt lồng ngực.

- Thở khó.

Các triệu chứng có thể xảy ra hàng ngày, hàng tuần hoặc ít hơn. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng. Mặc dù hiếm, cơn hen có thể gây tử vong.

Có xét nghiệm nào đối với bệnh hen hay không?

Có. Bác sĩ có thể làm test đường thở cho con bạn để xem phổi phản ứng như thế nào. Hầu hết trẻ em ≥6 tuổi có thể làm test này. Xét nghiệm này có giá trị, nhưng thường có giá trị bình thường ở trẻ bị hen nếu trẻ không có triệu chứng vào thời điểm làm xét nghiệm. Bác sĩ khám và hỏi những câu hỏi như là:

- Trẻ bị những triệu chứng nào?

- Trẻ có hay bị các triệu chứng này hay không?

- Các triệu chứng có làm trẻ thức dậy vào ban đêm hay không?

- Các triệu chứng có cho phép trẻ tiếp tục chơi hay tiếp tục đi học được hay không?

- Có điều gì làm cho các triệu chứng nặng lên hay không, như cảm lạnh hoặc gắng sức?

- Có điều gì làm cho các triệu chứng cải thiện không, như thuốc hoặc nghỉ ngơi?

Hen được điều trị bằng cách nào?

Hen được điều trị bằng các loại thuốc khác nhau. Những thuốc này có thể là thuốc dạng hít, dạng chất lỏng hoặc dạng viên. Bác sĩ kê đơn thuốc dựa và tuổi và các triệu chứng của con bạn. Các thuốc hen tác dụng bằng 1 trong 2 cách:

- Thuốc tác dụng nhanh

Làm hết các triệu chứng nhanh chóng. Nếu con bạn cần thường xuyên những loại thuốc này >2 lần mỗi tuần, hãy báo cho bác sĩ biết. Bạn cũng nên gọi cho bác sĩ nếu những thuốc này được sử dụng cho cơn hen và các triệu chứng xuất hiện lại nhanh chóng, không cải thiện. Một số trẻ tăng động hoặc khó ngồi yên sau khi sử dụng những loại thuốc này.

- Các thuốc kiểm soát lâu dài

Kiểm soát hen và giúp ngừa cơn xảy ra. Nếu con bạn bị các triệu chứng thường xuyên hoặc bị nhiều cơn nặng trong một năm, trẻ có thể cần sử dụng những thuốc này hàng ngày.

Hầu hết trẻ bị hen sử dụng thuốc hít bằng một dụng cụ được gọi là “buồng đệm”. Một số trẻ cần sử dụng một cái máy được gọi là “máy thở khí dung” để hít những thuốc này. Cả buồng đệm và máy khí dung giúp nhiều thuốc vào phổi của trẻ hơn, khi cần sử dụng. Bác sĩ hoặc y tá sẽ hướng dẩn bạn cách sử dụng đúng những dụng cụ này.

Điều rất quan trọng là bạn phải cho trẻ sử dụng tất cả các loại thuốc mà bác sĩ đã kê đơn. Bạn có thể lo lắng về việc cho trẻ nhiều thuốc. Nhưng để cho con bạn bị hen không được điều trị thì có nhiều nguy cơ hơn là những nguy cơ do thuốc mang lại. Hen không được điều trị bằng thuốc đúng có thể:

- Làm cho trẻ không tham gia được các hoạt động bình thường, như chơi thể thao.

- Làm cho trẻ nghỉ học.

- Gây tổn thương phổi.

Kế hoạch hành động hen là gì?

Kế hoạch hành động hen là các hướng dẩn giúp bạn:

- Các loại thuốc mà con bạn nên sử dụng ở nhà hàng ngày.

- Các triệu chứng cảnh báo cần theo dõi (báo hiệu hen nặng thêm).

- Những loại thuốc khác cần cho con bạn sử dụng khi các triệu chứng nặng thêm.

- Khi nào cần gọi cấp cứu.

Bạn, con bạn và bác sĩ cần hợp tác với nhau để làm kế hoạch hành động hen cho con bạn. Là một phần của kế hoạch hành động, con của bạn có thể cần sử dụng một dụng cụ được gọi là “dụng cụ đo lưu lượng đỉnh” (peak flow meter). Dụng cụ này được sử dụng tại nhà để kiểm tra phổi của con bạn hoạt động tốt như thế nào. Bác sĩ sẽ hướng dẩn bạn và con bạn cách sử dụng dụng cụ đo lưu lượng đỉnh.

Có thể dự phòng được các triệu chứng của hen hay không?

Có nhiều điều bạn và con bạn có thể làm để phòng cơn hen. Bác sĩ sẽ nói với bạn những điều quan trọng nhất cho con bạn. Nói chung, bạn có thể:

- Làm giảm nguy cơ con bạn bị bệnh

Ở trẻ em, nhiễm virus là yếu tố “khởi phát” hen phổ biến nhất. Yếu tố khởi phát là những điều làm cho các triệu chứng nặng thêm. Ví dụ: cảm lạnh, cúm, virus. Trẻ nên được tiêm vaccine cúm hàng năm.

- Tránh những yếu tố khởi phát khác

Những yếu tố khởi phát phổ biến khác là khói, không khí ô nhiễm, bụi, nấm mốc, phấn hoa, các chất hóa học mạnh, các mùi mạnh, không khí rất lạnh hoặc rất khô. Đối với một số người, ở gần một số động vật có thể khởi phát các triệu chứng. Gắng sức và stress cũng có thể là các yếu tố khởi phát.

Nếu con bạn không thể tránh các yếu tố khởi phát, hãy báo với bác sĩ những điều trẻ có thể làm. Chẳng hạn, trẻ có thể cần thêm liều thuốc hít tác dụng nhanh trước khi trẻ gắng sức hoặc ở gần những nơi trẻ bị dị ứng.

Bằng cách nào và khi nào cho con bạn sử dụng thuốc

Nếu con bạn sử dụng các thuốc kiểm soát hen, điều quan trọng tuân theo tất cả các hướng dẩn để giúp ngừa triệu chứng. Bạn cũng nên đảm bảo rằng bạn biết cách và khi nào cho con bạn thuốc tác dụng nhanh.

- Đi khám bác sĩ đều đặn

Nếu con bạn cần thuốc hen hàng ngày, nên đi khám bác sĩ đều đặn. Đối với nhiều trẻ, đi khám từ 3 đến 6 tháng 1 lần. Mỗi lần khám, bác sĩ sẽ hỏi các triệu chứng, kiểm tra phổi hoạt động như thế nào và hỏi về kế hoạch điều trị.

Cuộc sống của con tôi sẽ như thế nào?

Hầu hết các trẻ bị hen đều có khả năng sống cuộc sống bình thường. Bạn có thể giúp xử lý hen cho con bạn nếu bạn:

- Thay đổi cuộc sống của bạn để tránh các yếu tố khởi phát cho con bạn.

- Theo dõi hen của con bạn.

- Theo kế hoạch hành động.

- Báo bác sĩ khi các triệu chứng của con bạn thay đổi.

Đôi khi, hen cải thiện khi trẻ lớn lên. Trẻ có thể không bị các triệu chứng hen khi trẻ lớn. Nhưng các trẻ khác vẫn còn bị hen khi trẻ lớn.

Khi nào tôi cần gọi bác sĩ?

Gọi cấp cứu (115) nếu con bạn bị các triệu chứng nặng trong cơn hen như là:

- Trẻ khó thở nhiều đến nỗi trẻ không thể nói.

- Da và cơ quanh xương sườn bị kéo vào mỗi lần thở (được gọi là “dấu rút lõm”).

- Môi và các đầu móng tay bị tím.

- Trẻ buồn ngủ và không phản ứng như bình thường.

Gọi bác sĩ, nếu:

- Con bạn bị cơn hen và các triệu chứng không cải thiện hoặc nặng hơn sau khi sử dụng thuốc tác dụng nhanh.

- Con bạn cần sử dụng thuốc tác dụng nhanh >2 lần mỗi tuần.

- Con bạn không thể tham gia các hoạt động bình thường vì các triệu chứng hen.

- Bạn cần hỏi về các thuốc sử dụng cho con bạn.

TÀI LIỆU THAM, KHẢO

UpToDate 2024

Trong cơn hen, các cơ quanh các đường thở co lại và màng lót của các đường thở bị viêm. Sau đó, chất nhầy được tạo ra. Tất cả những điều này làm khó thở.

(A) Trẻ này đang sử dụng buồng đệm với bình hít. Khi trẻ ấn bình, một liều thuốc được đưa vào buồng đệm để trẻ hít thuốc vào.

(B) Trẻ này đang sử dụng máy khí dung. Đây là máy chuyển thuốc thành những hạt sương mịn. Sau đó, trẻ hít thuốc này vào qua mặt nạ.