THIẾU ĐỒNG
Copper deficiency
Bệnh thiếu đồng là một tình trạng hiếm gặp, xảy ra khi cơ thể không có đủ lượng đồng cần thiết để duy trì chức năng bình thường của nhiều hệ cơ quan. Đồng là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu, tham gia vào nhiều quá trình sinh học như tạo máu, duy trì hệ thần kinh, và chuyển hóa sắt.
Nguyên nhân gây thiếu đồng
1. Hấp thu kém ở ruột:
o Bệnh lý đường ruột: Bệnh Celiac, bệnh Crohn, viêm ruột.
o Sau phẫu thuật cắt dạ dày hoặc cắt đoạn ruột non.
2. Dư kẽm (Zn) kéo dài:
o Kẽm cạnh tranh hấp thu với đồng tại ruột, gây thiếu đồng.
3. Chế độ ăn thiếu đồng:
o Hiếm gặp ở người ăn bình thường, nhưng có thể xảy ra ở người nuôi ăn hoàn toàn qua đường tĩnh mạch (TPN) không bổ sung đồng.
4. Bẩm sinh:
o Hội chứng Menkes: rối loạn di truyền liên quan đến vận chuyển đồng.
Triệu chứng lâm sàng
· Huyết học:
o Thiếu máu (thường là hồng cầu bình sắc – bình kích thước, hoặc hồng cầu to).
o Giảm bạch cầu trung tính (neutropenia).
· Thần kinh:
o Dễ nhầm với bệnh thoái hóa tủy sống bán bên sau (giống thiếu vitamin B12).
o Tê bì, yếu cơ, dáng đi bất thường.
o Rối loạn dáng đi, mất cảm giác rung và cảm giác vị trí.
· Xương và mô liên kết:
o Loãng xương, bất thường tạo xương ở trẻ nhỏ.
· Tóc và da:
o Tóc khô, xoăn, dễ gãy.
o Da nhợt nhạt hoặc sắc tố bất thường.
Cận lâm sàng
· Giảm nồng độ đồng huyết thanh.
· Giảm ceruloplasmin huyết thanh.
· Xét nghiệm tủy xương: có thể thấy hình ảnh giống MDS (hội chứng loạn sản tủy).
· MRI cột sống: trong trường hợp tổn thương thần kinh.
Điều trị
· Bổ sung đồng:
o Qua đường uống (thường dùng muối đồng sulfat).
o Đường tĩnh mạch nếu hấp thu kém nặng.
· Ngưng bổ sung kẽm nếu đang dùng.
Lưu ý
· Cần chẩn đoán phân biệt với thiếu vitamin B12, MDS và các bệnh thần kinh khác.
· Điều trị sớm có thể cải thiện huyết học, nhưng tổn thương thần kinh có thể không hồi phục hoàn toàn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
UpToDate 2025
