HỘI CHỨNG KHÓ CHỊU SAU ĂN

Postprandial Distress Syndrome (PDS) là một thể của chứng khó tiêu chức năng (Functional Dyspepsia – FD), theo phân loại Rome IV. Đây là tình trạng rối loạn tiêu hóa mạn tính không do tổn thương thực thể, đặc trưng bởi cảm giác đầy bụng hoặc khó chịu sau khi ăn.

Tiêu chuẩn chẩn đoán PDS (Rome IV)

·                     Các triệu chứng kéo dài ≥3 tháng, khởi phát ≥6 tháng trước chẩn đoán.

·                     Có một hoặc cả hai triệu chứng sau:

o                  Cảm giác đầy bụng khó chịu sau bữa ăn (postprandial fullness).

o                  Cảm giác nhanh no (early satiety).

·                     Không có bằng chứng tổn thương thực thể giải thích được triệu chứng (ví dụ: loét, viêm dạ dày, ung thư...).

Sinh lý bệnh (giả thuyết)

·                     Rối loạn vận động dạ dày: chậm làm rỗng dạ dày, giảm khả năng giãn ra của dạ dày (gastric accommodation).

·                     Quá nhạy cảm nội tạng (visceral hypersensitivity).

·                     Yếu tố tâm thần: lo âu, trầm cảm.

·                     Viêm mức độ thấp của niêm mạc dạ dày – tá tràng.

·                     Nhiễm Helicobacter pylori.

Triệu chứng đặc trưng

·                     Cảm giác no nhanh, no sớm dù ăn ít.

·                     Đầy bụng sau ăn.

·                     Buồn nôn nhẹ, chán ăn.

·                     Không có đau thượng vị dữ dội (nếu có → xem xét thể Epigastric Pain Syndrome – EPS).

Chẩn đoán loại trừ

·                     Nội soi dạ dày – tá tràng để loại trừ các bệnh thực thể.

·                     Xét nghiệm tìm H. pylori nếu chưa xác định trước đó.

·                     Cân nhắc siêu âm bụng, xét nghiệm máu (nếu có dấu hiệu cảnh báo như sụt cân, nôn máu, thiếu máu…).

Điều trị

1. Điều chỉnh lối sống

·                     Ăn thành nhiều bữa nhỏ, tránh ăn quá no.

·                     Tránh thực phẩm nhiều chất béo, caffeine, rượu, gia vị mạnh.

·                     Tránh nằm ngay sau ăn.

2. Thuốc

·                     Prokinetic: như domperidone, itopride, metoclopramide (giúp tăng vận động dạ dày).

·                     PPI (ức chế bơm proton): nếu có kèm ợ hơi, trào ngược.

·                     Thuốc giảm nhạy cảm nội tạng: low-dose tricyclic antidepressants (như amitriptyline liều thấp).

·                     Điều trị H. pylori nếu dương tính.

Phân biệt PDS với Epigastric Pain Syndrome (EPS):

Đặc điểm PDS EPS

Triệu chứng chính Đầy bụng, no sớm Đau/bỏng rát thượng vị

Liên quan bữa ăn Rõ ràng sau ăn Không nhất thiết liên quan

Đáp ứng thuốc Prokinetic PPI, TCA

TÀI LIỆU THAM KHẢO

UpToDate 2025